Skip to content
ΑποΚοινού
ΑποΚοινού
Αποανάπτυξη, Άμεση Δημοκρατία & Αυτοδιαχείρηση
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
Του Γιώργου Ν. Οικονόμου*
Στις 17 Ιουνίου 2011 έγινε στην πλατεία Συντάγματος για πρώτη φορά μια ιστορική δημόσια συζήτηση περί άμεσης δημοκρατίας, η οποία είχε μεγάλη επιτυχία, τόσο από την πλευρά των ομιλητών όσο και, κυρίως, από τη μεγάλη συμμετοχή των ανθρώπων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Λαϊκή Συνέλευση της πλατείας ενέκρινε και δεύτερη ημέρα για συζήτηση περί άμεσης δημοκρατίας. Το σπουδαίο αυτό πολιτικό και πολιτισμικό γεγονός, ενώ θα έπρεπε να αξιολογηθεί κριτικά και να σχολιασθεί με επιχειρήματα από τα ΜΜΕ, εντούτοις αποσιωπήθηκε ή διαστρεβλώθηκε, με προφανή σκοπό την υποτίμησή του. Στη δεύτερη περίπτωση ανήκει και η Ε. Πατρικίου, η οποία με άρθρο της («Ενθέματα», Η Αυγή της Κυριακής, 26.6.2011) καταφέρεται γενικώς και αορίστως με απαξιωτικό και υποτιμητικό τρόπο κατά των απόψεων που ακούσθηκαν στην εν λόγω συζήτηση και κατά της άμεσης δημοκρατίας. Το λυπηρό και αντιδημοκρατικό στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι η αρθρογράφος έχει την εντύπωση ότι είναι ο μοναδικός φορέας της ιστορικής αλήθειας και αποφαίνεται ως απόλυτος ανώτατος κριτής ότι αυτοί που μίλησαν στην πλατεία επέδειξαν «τη φτώχεια της ιστορικής μας συνείδησης και της ιστορικής μας γνώσης».
Καταρχάς πρέπει να διευκρινισθούν ορισμένα στοιχεία. Οι ομιλίες ήταν κατά κάποιο τρόπο προκαθορισμένες τόσο για το περιεχόμενό τους όσο και για τη διάρκειά τους. Εγώ είχα αναλάβει να μιλήσω για την αθηναϊκή δημοκρατία μέσα σε 13΄ (δεκατρία λεπτά), χρόνος που ίσχυε για όλους τους ομιλητές. Όπως καταλαβαίνει κάθε εχέφρων άνθρωπος, είναι αδύνατον σε αυτό το χρονικό διάστημα να μιλήσεις, όχι για άλλα σημαντικά θέματα, αλλά ούτε καν για τα βασικά της άμεσης αθηναϊκής δημοκρατίας. Οπότε δεν τίθεται θέμα «ύποπτης» αποσιώπησης θεμάτων, όπως αβασάνιστα και επιπόλαια γράφει η αρθρογράφος. Για άλλα ιστορικά παραδείγματα της άμεσης δημοκρατίας (ΗΠΑ, Γαλλία, σοβιέτ κ.λπ.) ας μου επιτραπεί να παραπέμψω στο κείμενό μου «Το τέλος της Αριστεράς» (σε δύο συνέχειες στο περιοδικό «Πολίτες», αρ. 19, Οκτώβριος 2010 και αρ. 20, Νοέμβριος 2010).
Όσον αφορά τις περιπτώσεις των Κοζάκων, των Οσόλο κ.ά. ας μου επιτραπεί πάλι να παραπέμψω στο κείμενό μου «Άμεση δημοκρατία ή αναρχία;» (στο περιοδικό Ελευθεριακή κίνηση, αρ. 18, Φεβρουάριος 2009), στο οποίο αναφέρομαι στις περιπτώσεις αυτές με αφορμή το βιβλίο του Μ. Detienne, Συγκρίνοντας τα μη συγκρίσιμα (μετ. Πελαγία Μαρκέτου, Μεταίχμιο, 2003) και κυρίως το υπό την επιμέλειά του «Qui veut prendre la parole» (Seuil, 2003). Eπίσης, για τη σχέση του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ της κατοχικής περιόδου με την άμεση δημοκρατία και την αυτονομία βλ. Γ. Οικονόμου, «Δημοκρατία ή αντιπροσώπευση;», περ. Πρόταγμα, αρ. 1, Δεκέμβριος 2010.
H συζήτηση για την αθηναϊκή δημοκρατία δεν είναι δυνατόν να γίνει χωρίς αναφορά σε ορισμένα ονόματα, όπως του Σόλωνα, του Κλεισθένη και του Περικλή. Είναι ιστορικά πολιτικά πρόσωπα, και όχι «ιερές σκιές». Όσον αφορά τον Πρωταγόρα, αυτός αναφέρθηκε ως ο στοχαστής της δημοκρατίας, ο Πλάτων ως ο εχθρός της δημοκρατίας και ο Αριστοτέλης ως ο νηφάλιος καταγραφέας των θεσμών και των αντιλήψεων των διαφόρων πολιτειών, αν και επικριτικός στη δημοκρατία. Εάν η αρθρογράφος έχει διαφορετικές απόψεις ή νομίζει ότι κάποια στοιχεία «παραφράσθηκαν» ή «κακομεταφράσθηκαν», ας πει συγκεκριμένα τις απόψεις της για να πάρει συγκεκριμένη απάντηση. Να μην αοριστολογεί συγχέοντας, σκοπίμως ή όχι, τους ομιλητές με τους παρεμβαίνοντες στη συζήτηση.
Ειδικώς για τον «εξοστρακισμό» που ακούσθηκε από τους παρισταμένους –όχι από τους ομιλητές– και εγώ ενοχλούμαι όταν τον ακούω, και προσπαθώ να εξηγώ τον ορθό όρο. Ας σημειωθεί επί τη ευκαιρία ότι η παράφραση του όρου «οστρακισμός» πρωτοσυναντάται, από όσο ξέρω, στον Διόδωρο και τον Πλούταρχο. (Στοιχεία για τον οστρακισμό και για άλλους δημοκρατικούς θεσμούς και αντιλήψεις υπάρχουν στην αναλυτική μελέτη μου Η άμεση δημοκρατία και η κριτική του Αριστοτέλη, Παπαζήσης, 2007. Θα πρέπει εδώ να διευκρινίσω, για να μην παρεξηγηθώ, ότι αναφέρομαι αποκλειστικώς σε δικά μου κείμενα τόσο για οικονομία χώρου όσο και για να πεισθεί η αρθρογράφος για τις δικές μου απόψεις).
Η αθηναϊκή δημοκρατία δεν χρησιμοποιείται ως μοντέλο ή πρότυπο, όπως νομίζει η αρθρογράφος, αλλά, πρώτον, διότι είναι το πρώτο δείγμα του δημοκρατικού πολιτεύματος, και δεύτερον, διότι έχει ιδέες και αντιλήψεις που μπορούν να γονιμοποιήσουν τη σημερινή καχεκτική πολιτική σκέψη και πρακτική. Οι τελευταίες έχουν ταλαιπωρηθεί κα εξαφανισθεί τόσο από τις καθεστωτικές ολιγαρχικές αντιλήψεις του νεοφιλελευθερισμού και του καπιταλισμού όσο και από τις ιδέες του κομμουνισμού, του «επιστημονικού μαρξισμού», του λενινισμού και του σταλινισμού. Η αναφορά εκ μέρους μου στην αθηναϊκή δημοκρατία ουδεμία σχέση έχει με «αρχαιολατρική και συντηρητική συζήτηση». Εντάσσεται στη δημιουργική ιστορική και πολιτική συζήτηση που ξεκίνησε με σημαντικούς στοχαστές και ιστορικούς όπως Άρεντ, Καστοριάδης, Μπούκτσιν, Βερνάν, Βιντάλ-Νακέ, Φίνλεϋ, Χάνσεν, Μάγιερ, Μάνβιλ, Όμπερ κ.ά.
Η «άρρωστη σχέση» του νεοελληνισμού με το αρχαίο παρελθόν του δεν στηρίζεται τόσο στην αρχαία δημοκρατία, όσο σε άλλα στοιχεία, όπως στους νικηφόρους πολέμους κατά των Περσών σε Μαραθώνα, Σαλαμίνα (Θερμοπύλες), στον κατακτητή Μεγαλέξανδρο, στον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη κ.λπ. Η αλήθεια είναι ότι οι νεοελληνόπαιδες δεν διδάσκονται σπουδαία πράγματα για την άμεση δημοκρατία. Αντιθέτως, αυτή κακοποιείται σε όλα τα σχετικά σχολικά εγχειρίδια (Ιστορίας, Φιλοσοφίας, Αρχαίων κειμένων κ.ά.) του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου. Η ίδια κακοποίηση συναντάται και στα αντίστοιχα πανεπιστημιακά συγγράμματα, με αποτέλεσμα να υπάρχει τεράστια άγνοια και σύγχυση γύρω από την έννοια και την πραγματικότητα της άμεσης δημοκρατίας. Δεδομένου ότι η φιλελεύθερη ιδεολογία και οι καθεστωτικοί διανοούμενοι παρουσιάζουν τα σημερινά αντιπροσωπευτικά πολιτεύματα ως δημοκρατίες, ο πολιτικός αποπροσανατολισμός των νέων είναι πλήρης. Στη σύγχυση αυτή συμβάλλει τα μάλα και η Αριστερά όλων των ειδών, η οποία ονομάζει τα κοινοβουλευτικά πολιτεύματα «αντιπροσωπευτικές» ή «κοινοβουλευτικές» ή «αστικές» δημοκρατίες. Το ίδιο λάθος διαπράττει και η αρθρογράφος, διότι απεμπολεί τα κριτήρια διακρίσεως των πολιτευμάτων, τα οποία τόνιζαν τόσο οι κλασικοί φιλόσοφοι (Πλάτων, Αριστοτέλης) όσο και οι στοχαστές της νεωτερικότητας (Σπινόζα, Μοντεσκιέ, Ρουσσώ).
Η αρθρογράφος, από ένα σημείο και μετά, απαντά σε κάποιους άλλους (απαριθμώντας πέντε σημεία), και όχι στην ουσία των λεχθέντων στη συζήτηση της πλατείας Συντάγματος. Θα μπορούσε ωστόσο να γίνουν κάποιες συμπληρώσεις στα λεγόμενά της, αλλά η στενότητα χώρου δεν το επιτρέπει. Εντούτοις, οι συμπληρώσεις αυτές υπάρχουν στο προαναφερθέν βιβλίο μου, όπου και οι απαραίτητες παραπομπές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η κ. Πατρικίου δεν έχει ούτε έναν καλό λόγο για αυτή τη μεγάλη στιγμή στην πλατεία Συντάγματος· μόνο αρνητισμό, εμπάθεια και μίζερη γκρίνια. Αυτό σημαίνει ότι κάτι την ενόχλησε — ίσως το γεγονός ότι στην πλατεία απορρίπτεται συλλήβδην το αποτυχημένο κομματικό σύστημα, άρα και ο κομματικός φορέας στον οποίο πιθανόν να ανήκει η ίδια. Και αυτό βεβαίως δεν είναι «διχαστικό», όπως γράφει, αλλά ενωτικό, διότι ο καθένας δύναται να μιλήσει ελεύθερα χωρίς κομματική ταμπέλα και γραμμή. Αντιθέτως, διχαστικά είναι τα κόμματα, που διαιρούν σε δεξιούς, κεντρώους, αριστερούς, και επιπλέον τους αριστερούς σε σταλινικούς, ανανεωτικούς, αριστεριστές, μαοϊκούς κ.λπ. Ας φαντασθούμε για μία στιγμή τι θα γινόταν στην πλατεία αν εισέβαλαν οι κομματικές οργανώσεις και οι συνδικαλιστικές παρατάξεις με τα μπαϊράκια τους, τα τετριμμένα συνθήματα και την ξύλινη γλώσσα τους.
Τέλος, το βίαιο, πολεμικό, επιθετικό και απαξιωτικό ύφος και λεξιλόγιο της κ. Πατρικίου («κατακρεούργηση μιας στοιχειώδους ιστορικής επίγνωσης», «βάναυσα ξεριζωμένα», «κενή συζήτηση», «φτώχεια της ιστορικής μας συνείδησης» κ.ά.) αποπνέουν παλαιοκομμουνιστικές αποτυχημένες νοοτροπίες και αντιλήψεις. Δεν δημιουργούν τις απαραίτητες συνθήκες γόνιμου και ευπρεπούς διαλόγου, αλλά περιχαρακώνουν σε ιδεολογικά και κομματικά στρατόπεδα, σε εγκλεισμούς και αυτοεπιβεβαιώσεις.
 
 
*Ο Γιώργος Ν. Οικονόμου είναι δρ φιλοσοφίας
Διαβάστε περισσότερα στο: http://oikonomouyorgos.blogspot.com/

Share this:

  • Tweet
  • Email

Related

Category: Αρχείο ΆρθρωνBy apokoinou14/07/2011Leave a comment
Share this post

Author: apokoinou

Post navigation

PreviousPrevious post:Η άμεση δημοκρατία και τα αντιπροσωπευτικά πολιτεύματαNextNext post:Η κενή τυραννία του αρχαιοελληνικού παραδείγματος

Related posts

Πώς το Black Mirror εφαρμόζεται στην Κίνα
10/01/2019
ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ «ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»
08/01/2019
Η Γη δεν θα σωθεί με καλύτερου (οικολογικού) είδους ποτηράκια καφέ μιας χρήσης
31/12/2018
Γαλοπούλα η φιλόσοφος
23/12/2018
Γνώση: ύβρις ή αρετή;
18/12/2018
Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και τα πολιτικά ζητήματα που μας θέτει
18/12/2018

You must log in to post a comment.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Recent Posts
  • Αποανάπτυξη-Εργασία-Οικονομία-Θεσμικές Αλλαγές
  • Με αφορμή τις τοπικές εκλογές:Με ποιές ρεαλιστικές πολιτικές στις τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε την ευζωία των “πολλών”
  • Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ –ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ στη διαδικασία παραγωγής και διανομής της τροφής
  • Κάλεσμα στην “Αποκοινού” συνέλευση 17-19 Μαϊου
  • Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
Recent Comments
  • Δημήτρης on Το ιδιωτικοποιημένο άτομο
  • Anonymous on Hello world!
  • wireless on ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
  • ALEXANDROS on Η πολιτική απάθεια ως σύμπτωμα
  • ThemeNectar on The Field
Archives
  • October 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013
  • March 2013
  • February 2013
  • January 2013
  • December 2012
  • November 2012
  • October 2012
  • September 2012
  • August 2012
  • July 2012
  • June 2012
  • May 2012
  • April 2012
  • March 2012
  • February 2012
  • January 2012
  • December 2011
  • November 2011
  • October 2011
  • September 2011
  • August 2011
  • July 2011
  • June 2011
  • May 2011
  • April 2011
  • March 2011
  • February 2011
Categories
  • Books
  • Food for thought
  • Topika_Kinimata
  • Uncategorised
  • Uncategorized
  • Video
  • Απόψεις
  • Αρχείο Άρθρων
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Εκδηλώσεις
  • Συνέλευση
  • Συνεντεύξεις – Τύπος
  • Χωρίς κατηγορία
Meta
  • Log in
  • Entries feed
  • Comments feed
  • WordPress.org
Apokoinou team. Powered by Ecogaia

loading Cancel
Post was not sent - check your email addresses!
Email check failed, please try again
Sorry, your blog cannot share posts by email.
 

Loading Comments...
 

You must be logged in to post a comment.