Skip to content
ΑποΚοινού
ΑποΚοινού
Αποανάπτυξη, Άμεση Δημοκρατία & Αυτοδιαχείρηση
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΛΗΣ

Αποανάπτυξη – Η ιστορία τώρα ξαναρχίζει

Hellenic Mail (Εβδομαδιαία Ανεξάρτητη Εφημερίδα)

12-18 Μαρτίου 2011

Του Μπέντε

 

Ο καθηγητής του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης, του Ινστιτούτου ΙCRΕΑ και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας για την αποανάπτυξη, κ. Γιώργος Καλλής, μιλάει στη Hellenic Mail για ένα διαφορετικό κόσμο. Τον κόσμο της απλότητας, της συντροφικότητας και της αλληλεγγύης ως αντιστάθμισμα σε μία παγκοσμιοποιημένη κοινωνία με σημαία της την κατανάλωση.

Απέναντι στο σύστημα του καπιταλισμού, των ιδιωτικών τραπεζών και των νεοφιλελεύθερων αγορών υπάρχουν τοπικές κοινωνίες που παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους και αυτοοργανώνονται στο πλαίσιο μιας άλλης οικονομίας που δεν στηρίζεται στα χρήματα και το κέρδος. Επαναπροσδιορίζουν τις ανάγκες τους, μειώνουν την κατανάλωση, αυτοδιαχειρίζονται την τροφή και την ενέργεια τους, τοπικοποιούν την παραγωγή. Όλα αυτά την ώρα που στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, μια ερευνητική ομάδα εργάζεται πάνω στην ιδέα της βιώσιμης αποανάπτυξης, «μιας ομαλής οικονομικής απομεγέθυνσης για ένα βιώσιμο μέλλον στο οποίο θα ζούμε καλύτερα καταναλώνοντας λιγότερα».

Τι είναι η αποανάπτυξη;
Είναι η πρόταση ότι μπορούμε να οργανώσουμε μία κοινωνία στην οποία μπορούμε να ζούμε καλύτερα με λιγότερα υλικά αγαθά. Μια κοινωνία που δεν θα είναι αναγκασμένη να μεγαλώνει διαρκώς μόνο και μόνο για να επιβιώνει. Μια κοινωνία όπου οι αξίες της απλότητας της ισότητας της συντροφικότητας και της επάρκειας θα αντικαταστήσουν τις ακόρεστες αξίες του πλουτισμού και της οικονομικής αποτελε­σματικότητας.
Ποιος είναι ο δρόμος για την αποανάπτυξη;
Ο δρόμος είναι η ταυτόχρονη και συνδυασμένη πολι­τική, πολιτισμική και προσωπική/αξιακή αλλαγή. Πο­λιτικά, απαιτείται αλλαγή βασικών θεσμών του καπι­ταλιστικού συστήματος, όπως το χρηματο-πιστωτικό σύμπλεγμα, το οποίο επιτάσσει τη διαρκή αύξηση του ΑΕΠ ή αλλιώς απειλείται κοινωνική κατάρρευση. Πο­λιτισμικά, απαιτείται η επανανάδειξη παραδοσιακών, αλλά επίκαιρων, αξιών, όπως η απλότητα, η αυτάρκεια και η αλληλεγγύη, αξίες τις οποίες έχει «καταπιεί» το καπιταλιστικό σύστημα και τις έχει αντικαταστήσει με την ανταγωνιστικότητα και την υπόσχεση του υλικού πλούτου. Προσωπικά, απαιτούνται από τον καθένα από εμάς μικρές και εφικτές αλλαγές της καθημερινό­τητας: επένδυση στις σχέσεις και όχι στην κατανάλω­ση, συμμετοχή στις συλλογικότητες που αναδύονται έξω από την οικονομία της αγοράς και, τέλος, συμμε­τοχή στα κοινά και πολιτική κινητοποίηση και διεκδί­κηση του δικαιώματος για κοινωνική αλλαγή.
Στην Καταλωνία υπάρχουν διάφορες τοπικές κοινωνί­ες που λειτουργούν με μη καπιταλιστικά μοντέλα, μι­λάμε, δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο, για την εφαρμογή της αποανάπτυξης.
Ναι, υπάρχουν και τα έχει καταγράψει σε ένα ενδια­φέρον ντοκιμαντέρ ο διεθνούς φήμης κοινωνιολό­γος Μανουέλ Καστέλς (Φόρος Τιμής στην Καταλωνία II): αγρο-οικολογικοί συνεταιρισμοί παραγωγών και καταναλωτών, συλλογική στέγαση, συστήματα άμε­σης ανταλλαγής και εμπορίου αγαθών και υπηρεσι­ών, εναλλακτικά νομίσματα. Αλλά δεν συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο στην Καταλωνία: στην Ιταλία, στην Γαλλία, στην Αγγλία, στην Αργεντινή και την Κολομβία, πα­ντού υπάρχουν παρόμοιες πρωτοβουλίες οι οποίες αναπτύσσονται στο πλαίσιο της κρίσης και απαντούν στην αποτυχία της οικονομίας της αγοράς να καλύψει βασικές ανθρώπινες ανάγκες όχι μόνο υλικές αλλά και κοινωνικές, όπως η ανάγκη για συντροφικότητα και αλληλοϋποστήριξη. Στην Ελλάδα έχουμε πρωτο­βουλίες όπως το Δίκτυο «Σπόρος». Δεν είναι κάτι και­νούργιο όλο αυτό. Η άμεση συναλλαγή και η ανταλ­λαγή υπηρεσιών έξω από τη χρηματιστική οικονομία της αγοράς είναι μέρος της παράδοσης μας και της κουλτούρας μας ως Έλληνες. Δεν πρέπει να μπλέκου­με την παραδοσιακή οικονομία της αλληλεγγύης που συνεχίζει, έστω και εξασθενισμένη, να λειτουργεί στην ελληνική περιφέρεια, με τη «μαύρη» οικονομία.
Σε μια περίοδο που στην Ελλάδα μιλάμε για ανάπτυξη, θα μπορούσε να προχωρήσει η απο­ανάπτυξη;
Η Ελλάδα βρίσκεται εκεί που βρίσκεται λόγω της μανίας της πολιτικής ελίτ, δεξιάς και αριστερής για ανάπτυξη και «εκσυγχρονισμό» με κάθε κόστος. Βρι­σκόμαστε σε αδιέξοδο εξαιτίας της μανίας μας για γέ­φυρες λιμάνια, δρόμους αεροδρόμια και στάδια. Και το μέλλον είναι δυσοίωνο, γιατί δεν μαθαίνουμε από τα λάθη. Θέλουμε κι άλλο από τα ίδια, φαστ-τρακ ανά­πτυξη και ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων και «ανάπτυξης». Απαιτείται αλλαγή ρότας και η διαμόρφωση ενός δι­κού μας ελληνικού, προτύπου ευημερίας βασισμένο σε μεσογειακές αξίες όπως η απλότητα, η επάρκεια και η συντροφικότητα. Απαιτείται αποανάπτυξη με λίγα λόγια.
Σε περίπτωση εφαρμογής της αποανάπτυξης, τι θα συμβεί με το έλλειμμα και το χρέος;
Μα δεν μπορούμε να ζητούμε διαρκώς από την οι­κονομία να αυξάνεται για να ξεπληρώνουμε τόκους του παρελθόντος βάσει δανείων που προϋπέθεταν ότι η οικονομία θα αυξάνεται! Η οικονομία δεν είναι δυνατόν να αυξάνεται επ’ αόριστον σε έναν πλανήτη με φυσικά όρια. Μπορούμε να παίρνουμε ό,τι δάνεια θέλουμε από το μέλλον και να βάζουμε ό,τι επιτόκια θέλουμε, αυτό δεν σημαίνει ότι ο πλανήτης θα υπα­κούσει στις φαντασίες μας Επί του συγκεκριμένου τώρα: απαιτείται συντονισμένη δράση μεταξύ των χω­ρών που βρίσκονται σε δύσκολη θέση για στάση πλη­ρωμής και, εν τέλει, εξάλειψης του χρέους. Οι ιδιώτες αγοραστές των ομολόγων έπαιξαν και έχασαν. Πίστευ­αν ότι η οικονομία θα αναπτύσσεται για πάντα. Υπάρ­χει το παράδειγμα της Αργεντινής όπου η στάση της πληρωμής έσωσε την οικονομία της χώρας. Σίγουρα, πάντως η Ελλάδα δεν μπορεί να προχωρήσει μόνη της εντός της Ε.Ε., απαιτείται συνεργασία με άλλες χώρες.
Υπάρχει κάποιο παράδειγμα;
Εθελούσιας αποανάπτυξης όχι. Αλλά θα υπάρξει σύ­ντομα. Η Ιαπωνία ήδη προσαρμόζεται σε συνθήκες σταθερού ή πτωτικού ΑΕΠ, στρέφοντας τους δημό­σιους πόρους της στη διατήρηση του κοινωνικού κράτους.
Τι εννοείτε μιλώντας για επαναπροσδιορισμό της απασχόλησης;
Ενώ η παραγωγικότητα διαρκώς βελτιώνεται στη Δύση, τα τελευταία χρόνια, λόγω της τεχνολογικής προόδου (σκεφτείτε, για παράδειγμα, τη συμβολή των υπολογιστών και του ίντερνετ), το παράδοξο είναι ότι μας ζητούν να εργαζόμαστε όλο και περισσότερο, π.χ. με αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης. Τα κέρδη από την παραγωγικότητα οδηγούνται στο κεφάλαιο και επανεπενδύονται σε περαιτέρω ανάπτυξη. Εμείς προτείνουμε τα κέρδη της παραγωγικότητας να πη­γαίνουν στην απελευθέρωση του χρόνου μας. Όπως κάποτε πήγαμε από τις 12 ώρες εργασίας στις 8 και από τις 6 ημέρες στις 5, έτσι και τώρα μπορούμε να πάμε από το 48ωρο στο 21ωρο. Η τεχνολογική πρόο­δος μας δίνει την πολυτέλεια να δουλέψουμε λιγότε­ρο και να ασχοληθούμε με «αντι-παραγωγικές», για το κεφάλαιο, δραστηριότητες: την οικογένεια μας τους φίλους μας την αυλή μας.
Οι περίοδοι κρίσεων, σαν την περίοδο που διανύ­ουμε, δημιουργούν σύσφιξη των ανθρώπινων σχέ­σεων ή, τελικά, συμβαίνει το αντίθετο, πράγμα που κάνει δύσκολα τέτοια εγχειρήματα;
Η κρίση δημιουργεί σύσφιξη σχέσεων σε κοινωνίες στις οποίες υπάρχουν ενεργά κοινωνικά δίκτυα αλληλεγγύης δηλαδή υγιές κοινωνικό κεφάλαιο. Στην Ελλάδα το κοι­νωνικό κεφάλαιο έχει διαβρωθεί τα τελευταία 20 χρόνια στο βωμό του νεο-φιλελεύθερου εκσυγχρονισμού και της πολιτιστικής έκφρασης του, της ιδιωτικότητας και του καταναλωτισμού. Είμαστε, πλέον, πιο «μόνοι» μπρο­στά στην κρίση από ό,τι ήταν οι παππούδες και οι γιαγιά­δες μας Γι’ αυτό και την αισθανόμαστε περισσότερο.
Η αποανάπτυξη σχετίζεται με την οικολογία;
Φυσικά. Η αρχή της αποανάπτυξης είναι ότι δεν είναι δυνατόν να μεγαλώνει διαρκώς η οικονομία σε έναν πεπερασμένο πλανήτη. Δεν υπάρχει στη φύση οργα­νισμός ή είδος που να αυξάνεται επ’ αόριστον. Η οι­κολογία μας διδάσκει την αξία της σύνδεσης και της συνεργασίας και τη σημασία των ορίων.
Σε μια σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία και έτσι όπως είναι διαμορφωμένος ο κόσμος σήμερα, η απο­ανάπτυξη έχει θέση ή αποτελεί ένα ρομαντικό σχέδιο;
Οποιαδήποτε πρόταση, όπως η αποανάπτυξη, η οποία αντιπαρατίθεται στη βασική ανάγκη του καπι­ταλισμού για διαρκή συσσώρευση κέρδους, φαντά­ζει ρομαντική στα πλαίσια του υπάρχοντος κοινωνι-κο-πολιτικού συστήματος Αλλά και ο καπιταλισμός θα ξεπεραστεί κάποτε, όπως ξεπεράστηκε πριν από αυτόν ο φεουδαλισμός. Κανένα σύστημα δεν διαρκεί για πάντα. Το ερώτημα δεν είναι «εάν», αλλά «πότε, πώς και από τι». Νομίζω σύντομα. Βρισκόμαστε στο «τέλος του τέλους της ιστορίας», δηλαδή στην ολο­κλήρωση της περιόδου μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, όπου σημαδεύτηκε από την πλήρη επικράτηση του καπιταλισμού, δεδομένης της κοινω­νικής αποτυχίας του υπαρκτού σοσιαλισμού. Αλλά, δυστυχώς, ελλοχεύει ο κίνδυνος διαδοχής του φιλε­λεύθερου καπιταλισμού από ένα ολιγαρχικό, κρα­τικό, φεουδαλο-καπιταλιστικό υβριδικό μόρφωμα, όπως αυτό που ήδη διαμορφώνεται σε χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα ή η Ινδία. Οφείλουμε να ελπίζουμε και να αγωνιστούμε για κάτι καλύτερο.
Πιστεύετε ότι θα μπορούσε να δημιουργηθεί ισχυ­ρό κίνημα αποανάπτυξης το οποίο να δώσει λύση σε πολλά μας προβλήματα;
Το κίνημα ήδη μεγαλώνει σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία. Πάντως, δεν χρειάζεται ένα ακόμα αυτόνομο κίνημα πολιτών. Έχουμε ήδη αρκετά κινή­ματα, αυτό που λείπει είναι η συνεργασία μεταξύ τους και, εν τέλει, η πολιτική και κοινωνική αλλαγή. Η αποα­νάπτυξη προσφέρει μια συνεκτική ιδέα και ένα όραμα για υφιστάμενα και αναδυόμενα κοινωνικά κινήματα, όπως το κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, το κίνημα της επανατοπικοποίησης ή το οικολογικό κί­νημα. Είναι μια λέξη κλειδί για την αναζωογόνηση του προοδευτικού χώρου, επαναπροσδιορίζοντας την έν­νοια της προόδου και προσφέροντας μια νέα πολιτική πρόταση, σίγουρα διαφορετική από τις υφιστάμενες. Η ιστορία ξαναρχίζει.

Share this:

  • Tweet
  • Email

Related

Category: ΑπόψειςBy apokoinou13/03/20111 Comment
Share this post

Author: apokoinou

Post navigation

PreviousPrevious post:Ο προσδιορισμός της ενεργειακής αυτάρκειας στην Αρχιτεκτονική.NextNext post:Φόρος Τιμής στην Καταλονία ΙΙ

Related posts

Πώς το Black Mirror εφαρμόζεται στην Κίνα
10/01/2019
ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ «ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»
08/01/2019
Η Γη δεν θα σωθεί με καλύτερου (οικολογικού) είδους ποτηράκια καφέ μιας χρήσης
31/12/2018
Γαλοπούλα η φιλόσοφος
23/12/2018
Γνώση: ύβρις ή αρετή;
18/12/2018
Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και τα πολιτικά ζητήματα που μας θέτει
18/12/2018

1 Comment

  1. Pingback: Αποανάπτυξη – Η ιστορία τώρα ξαναρχίζει « Βαθύσκιωτα

You must log in to post a comment.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Recent Posts
  • Αποανάπτυξη-Εργασία-Οικονομία-Θεσμικές Αλλαγές
  • Με αφορμή τις τοπικές εκλογές:Με ποιές ρεαλιστικές πολιτικές στις τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε την ευζωία των “πολλών”
  • Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ –ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ στη διαδικασία παραγωγής και διανομής της τροφής
  • Κάλεσμα στην “Αποκοινού” συνέλευση 17-19 Μαϊου
  • Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
Recent Comments
  • Δημήτρης on Το ιδιωτικοποιημένο άτομο
  • Anonymous on Hello world!
  • wireless on ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
  • ALEXANDROS on Η πολιτική απάθεια ως σύμπτωμα
  • ThemeNectar on The Field
Archives
  • October 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013
  • March 2013
  • February 2013
  • January 2013
  • December 2012
  • November 2012
  • October 2012
  • September 2012
  • August 2012
  • July 2012
  • June 2012
  • May 2012
  • April 2012
  • March 2012
  • February 2012
  • January 2012
  • December 2011
  • November 2011
  • October 2011
  • September 2011
  • August 2011
  • July 2011
  • June 2011
  • May 2011
  • April 2011
  • March 2011
  • February 2011
Categories
  • Books
  • Food for thought
  • Topika_Kinimata
  • Uncategorised
  • Uncategorized
  • Video
  • Απόψεις
  • Αρχείο Άρθρων
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Εκδηλώσεις
  • Συνέλευση
  • Συνεντεύξεις – Τύπος
  • Χωρίς κατηγορία
Meta
  • Log in
  • Entries feed
  • Comments feed
  • WordPress.org
Apokoinou team. Powered by Ecogaia

 

Loading Comments...
 

You must be logged in to post a comment.

    loading Cancel
    Post was not sent - check your email addresses!
    Email check failed, please try again
    Sorry, your blog cannot share posts by email.