Skip to content
ΑποΚοινού
ΑποΚοινού
Αποανάπτυξη, Άμεση Δημοκρατία & Αυτοδιαχείρηση
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
eikoniki_pragmatikotita_curcio_renato
του Δ. Μαρκόπουλου
 Η συζήτηση για τον κοινωνικό ρόλο της τεχνολογίας διεξάγεται σήμερα (όποτε διεξάγεται) μέσα σε ένα ακραιφνώς τεχνοφιλικό περιβάλλον, το οποίο δεν περιορίζεται στον δυτικό κόσμο, αλλά εξάγεται ολοένα και πιο επιθετικά σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Συνήθως ο θαυμασμός για κάθε τεχνικό επίτευγμα ή καινοτομία και γενικώς κάθετι το «νέο», επισκιάζει την ψύχραιμη και διαυγή ανάλυση του ζητήματος. Πυλώνας της τελευταίας θα ήταν η παραδοχή πως η γκατζετομανία και η αποχαύνωση στα πανταχού παρόντα social media, δεν ενσαρκώνουν απλά το καταναλωτικό και κομφορμιστικό πνεύμα της εποχής, αλλά διαπλάθουν επίσης έναν νέο ανθρωπολογικό τύπο, που βυθιζόμενος συνεχώς στον ναρκισσισμό και την αμετροέπεια, απεμπολεί τις πολιτικές του υποχρεώσεις και απορρίπτει πλέον κάθε συγκροτημένο κοινωνικό δεσμό.

Στο προσφάτως εκδοθέν βιβλίο του (πάλαι ποτέ ηγετικού στελέχους των Ερυθρών Ταξιαρχιών) Renato Curcio επιχειρείται με ενδιαφέροντα τρόπο μια ανανεωμένη κριτική ματιά γύρω από τη χρήση και τον ιδεολογικό ρόλο των νέων τεχνολογιών. Επιτεύγματα ψηφιακής τεχνολογίας (π.χ. Smartphones, Tablets, εφαρμογές και μέσα κοινωνικής δικτύωσης) αναλύονται διεξοδικά από τον συγγραφέα ως οι νέες δομές που συνθέτουν το πλέγμα του μετα-βιομηχανικού καπιταλισμού, αυτής της «Εικονικής Αυτοκρατορίας» όπως τον βαφτίζει.
Σύμφωνα με τον Curcio οι ιντερνετικές εφαρμογές και οι λοιπές τεχνολογίες αιχμής έχουν αποικίσει το κοινωνικό φαντασιακό σε πρωτοφανή -και σχεδόν ολοκληρωτικό- βαθμό, λειτουργώντας ως ένας ισχυρός μηχανισμός έλξης και οδηγώντας τον σημερινό άνθρωπο σε μια «εθελούσια υποταγή» στις νέες ολιγαρχίες. Οι πολυεθνικοί επιχειρηματικοί κολοσσοί του κλάδου της νεοτεχνολογίας -έτσι όπως ξεπήδησαν τις προηγούμενες δεκαετίες από τα εργαστήρια της Silicon Valley– εκμεταλλεύονται την απεριόριστη «δωρεάν εργασία» εκατομμυρίων ανθρώπων (το γεγονός δηλαδή ότι η πολύωρη καθημερινή ενασχόλησή μας με το ίντερνετ και τις εφαρμογές του χαρίζει στις εταιρείες αυτές εμπορική -και συνεπώς διαφημιστική- αποδοχή) για να αποκομίσουν υπερκέρδη[1].
Μέσω των ψηφιακών ταυτοτήτων και της εικονοποίησης της ζωής, κάθε χρήστης της τεχνολογίας λειτουργεί ως ένα είδος άμισθου υπαλλήλου που προωθεί το εκάστοτε προϊόν, ακόμα κι αν αυτό διατίθεται δωρεάν. Η εσωτερίκευση της νεοτεχνολογίας γίνεται αντιληπτή από τον Curcio ως ο κομβικός εκείνος παράγοντας που μας ωθεί σε ένα είδος σύγχρονης δουλείας: την άνευ όρων παράδοση στη λογική της μαζικής επιτήρησης και της «διαφάνειας» των προσωπικών μας δεδομένων. Αυτό το «Πανοπτικόν» αυξάνει τον κοινωνικό έλεγχο (π.χ. παρακολούθηση δεδομένων από υπηρεσίες ασφαλείας) και προωθεί την παραγωγικότητα της εργασίας (π.χ. ψηφιακός έλεγχος ρυθμού εργασίας και αποδοτικότητας).
Σε μια τέτοια φουκωϊκού τύπου εξήγηση της πραγματικότητας, όμως, βρίσκονται ίσως και τα όρια της ανάλυσης του Curcio, δείγμα μάλλον των αριστερίστικων θεωρητικών καταβολών του. Διότι χρησιμοποιεί όλη αυτήν την επιχειρηματολογία του περί της τεχνολογικής αποικιοποίησης του φαντασιακού για να στηρίξει μια θεωρία περί «νέων υπηκόων» και «βιοπολιτικής». Ο ίδιος περιγράφει χαρακτηριστικά το παρόν σύστημα ως «μια εξουσία επί των ψηφιακών μας ταυτοτήτων παγκοσμιοποιημένη και ολοκληρωτική, η οποία θεσπίζει πρωτόγνωρες, ριζικές μορφές υπηκοότητας». Παρ’ όλο που ο προβληματισμός του εκκινά από βάσιμες πολιτικές ανησυχίες, δυσκολεύεται να δει ουσιώδεις πτυχές της τεχνολογικής αλλοτρίωσης σε όλο τους το βάθος και κυρίως να απαντήσει στο γιατί ο σημερινός άνθρωπος παρασύρεται στη δίνη του ψηφιακού κόσμου. Θεωρώντας, μάλιστα, ότι η «Εικονική Αυτοκρατορία» συνιστά εξελικτική συνέχεια της βιομηχανικής κοινωνίας, αδυνατεί να διακρίνει τη ρήξη που έχει κάνει η σημερινή κοινωνία της μαζικής κατανάλωσης και της επικράτησης της ασημαντότητας με το παλαιότερο βιομηχανικό πλέγμα του πιο «κλασικού» καπιταλισμού.
Η κουβέντα περί τεχνολογίας αποτελεί μια καλή αφορμή για να απεγκλωβιστούμε από το αιώνιο σχήμα της καταστολής και του παντοδύναμου κράτους. Αλλωστε, από πολιτική σκοπιά ο άνωθεν κοινωνικός έλεγχος -είτε εντός αυταρχικών καθεστώτων είτε στις σημερινές (παρακμάζουσες) φιλελεύθερες ολιγαρχίες- αποκτά σημασία μόνο όταν υπάρχουν σοβαρά κοινωνικά κινήματα και πολιτικοί αγώνες που προβάλλουν αντιστάσεις. Στην εποχή μας το πρωτεύον είναι μάλλον να εξετάσουμε τις ανθρωπολογικές συνθήκες που καθιστούν δύσκολη ή αδύνατη η ανάπτυξη νέων κινημάτων. Ως εκ τούτου θα πρέπει να δούμε τι επιπτώσεις έχει η σύγχρονη «τεχνολογικοποιημένη» ζωή στην ανθρωπολογική συγκρότηση των υποκειμένων. Με άλλα λόγια, να απαντήσουμε στο ερώτημα: τι παρακινεί τους ανθρώπους να χάνονται να αυτογελοιοποιούνται στον βούρκο του hipster ψηφιακού κόσμου; Αυτή είναι άλλωστε και η ουσία της σύγχρονης τεχνοφιλίας: η διαρκής μανία της δημοσιοποίησης προσωπικών στιγμών, τσιτάτων, εικόνων, και γενικώς κάθε λογής ανούσιων λεπτομερειών, μέσω των πολλαπλών ψηφιακών τεχνολογικών δυνατοτήτων. Μακράν του να διαθέτει κάποια χρηστική αξία, η νεοτεχνολογία περισσότερο αποσκοπεί σε μια «hipster» χρήση της: την αισθητική υιοθέτηση των προϊόντων και την παιγνιώδη αποδοχή των πολυλειτουργιών τους, αλλά και την αδιάκοπη και συχνή ανανέωση των γκάτζετς, χωρίς καν αυτή να προκαλείται απαραίτητα από την (στοχευμένα συχνή) υλική φθορά τους.
Τελικά, τι συνέπειες έχει αυτού του τύπου η καταναλωτική και ναρκισσιστική μετάλλαξη στην ίδια την κοινωνικοποίηση των ανθρώπων; Μήπως όλα αυτά αποτελούν εκφάνσεις της εμπέδωσης και της ολοκληρωτικής επικράτησης της κοινωνίας της μαζικής κουλτούρας; Μήπως η έλλειψη δυναμικών κινημάτων θα πρέπει να αποδωθεί, όχι τόσο σε μια πρόσκαιρη υποχώρηση της πολιτικής και ταξικής συνείδησης, αλλά κατά βάση στην τάση αποσύνθεσης των κοινωνικών δεσμών και της ίδιας της έννοιας της συλλογικότητας; Τελικά, ενώ σήμερα η εξάπλωση της ψηφιακής κουλτούρας οδηγεί στην πλήρη παρακμή και εξαφάνιση κάθε στοιχείο λαϊκού πολιτισμού και κοινωνικού δεσμού, εμάς μας απασχολεί απλώς το ότι παρακολουθούν τα γκατζετάκια μας;
[1] Χωρίς να ξεχνάμε βέβαια και τις υπερεντατικές έως απάνθρωπες συνθήκες εκμετάλλευσης στα εργοστάσια των εν λόγω ομίλων σε διάφορες γωνιές της γης.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην εφημερίδα των συντακτών με τον τίτλο «Υποταγή σε νέες ολιγαρχίες».

Πηγή:Πρόταγμα

Share this:

  • Tweet
  • Email

Related

Category: Απόψεις, Αρχείο Άρθρων, ΒιβλιογραφίαBy apokoinou06/11/2016Leave a comment
Share this post

Author: apokoinou

Post navigation

PreviousPrevious post:«Τι γίνεται με τον άνθρωπο; Αυτό είναι το ερώτημα»NextNext post:Παρουσίαση του βιβλίου "Ο Ανθρωπολογολικός Τύπος της Αποανάπτυξης-Τοπικοποίησης"

Related posts

Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
16/04/2019
Πώς το Black Mirror εφαρμόζεται στην Κίνα
10/01/2019
ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ «ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»
08/01/2019
Η Γη δεν θα σωθεί με καλύτερου (οικολογικού) είδους ποτηράκια καφέ μιας χρήσης
31/12/2018
Γαλοπούλα η φιλόσοφος
23/12/2018
Γνώση: ύβρις ή αρετή;
18/12/2018

You must log in to post a comment.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Recent Posts
  • Αποανάπτυξη-Εργασία-Οικονομία-Θεσμικές Αλλαγές
  • Με αφορμή τις τοπικές εκλογές:Με ποιές ρεαλιστικές πολιτικές στις τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε την ευζωία των “πολλών”
  • Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ –ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ στη διαδικασία παραγωγής και διανομής της τροφής
  • Κάλεσμα στην “Αποκοινού” συνέλευση 17-19 Μαϊου
  • Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
Recent Comments
  • Δημήτρης on Το ιδιωτικοποιημένο άτομο
  • Anonymous on Hello world!
  • wireless on ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
  • ALEXANDROS on Η πολιτική απάθεια ως σύμπτωμα
  • ThemeNectar on The Field
Archives
  • October 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013
  • March 2013
  • February 2013
  • January 2013
  • December 2012
  • November 2012
  • October 2012
  • September 2012
  • August 2012
  • July 2012
  • June 2012
  • May 2012
  • April 2012
  • March 2012
  • February 2012
  • January 2012
  • December 2011
  • November 2011
  • October 2011
  • September 2011
  • August 2011
  • July 2011
  • June 2011
  • May 2011
  • April 2011
  • March 2011
  • February 2011
Categories
  • Books
  • Food for thought
  • Topika_Kinimata
  • Uncategorised
  • Uncategorized
  • Video
  • Απόψεις
  • Αρχείο Άρθρων
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Εκδηλώσεις
  • Συνέλευση
  • Συνεντεύξεις – Τύπος
  • Χωρίς κατηγορία
Meta
  • Log in
  • Entries feed
  • Comments feed
  • WordPress.org
Apokoinou team. Powered by Ecogaia

 

Loading Comments...
 

You must be logged in to post a comment.

    loading Cancel
    Post was not sent - check your email addresses!
    Email check failed, please try again
    Sorry, your blog cannot share posts by email.