Skip to content
ΑποΚοινού
ΑποΚοινού
Αποανάπτυξη, Άμεση Δημοκρατία & Αυτοδιαχείρηση
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum

Ζαφειρίδης, Φoίβος*
 
Έχουν περάσει περισσότερα από 30 χρόνια από τότε που συνειδητοποιήθηκε η ανάγκη για την εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης στο Δυτικό κόσμο και ολοένα πυκνώνουν οι ενδείξεις ότι η πρόληψη, όσο παραμένει μια ασαφής και απροσδιόριστη έννοια, αδυνατεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της εξάπλωσης της χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Η πλειοψηφία των επιστημονικών δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων, που αξιολογούν τα ήδη εφαρμοσμένα προγράμματα πρόληψης, θεωρούν την αποτελεσματικότητά τους από χαμηλή έως ανύπαρκτη (Palin, 1987, 1990, Wheller, 1990, Κοκκέβη, 1988, Cutbush, 1987).
Πιεστική λοιπόν εμφανίζεται η ανάγκη να εξετάσουμε τους λόγους της αποτυχίας και να προχωρήσουμε σε επαναπροσδιορισμό των στόχων και των πρακτικών μας. Με αυτό τον τρόπο, άλλωστε, αξιοποιούμε το συγκριτικό πλεονέκτημα που διαθέτουμε ως κοινωνία της περιφέρειας του δυτικού μοντέλου ανάπτυξης. Το πλεονέκτημα συνίσταται στο γεγονός ότι η παρούσα εξελικτική φάση της Ελληνικής κοινωνίας τοποθετείται 10 χρόνια πίσω από την Ευρωπαϊκή και 20-25 χρόνια πίσω από την αμερικανική. Κατά συνέπεια, οι εμπειρίες των προηγμένων δυτικών κρατών θα μπορούσαν να διδάξουν στην Ελλάδα πολιτικές περισσότερο αποτελεσματικές από αυτές που μέχρι σήμερα  εφαρμόστηκαν.
Τι εννοούμε, όμως, με τον όρο πρόληψη; Μέχρι σήμερα άλλοι προσδιορίζουν ως πρόληψη την ενημέρωση, άλλοι τον εκφοβισμό και άλλοι την επιδερμική προσέγγιση ζητημάτων που σχετίζονται με την κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών. Η ποικιλία των προγραμμάτων πρόληψης που εφαρμόστηκαν μέχρι σήμερα είναι πράγματι μεγάλη σε όλο τον κόσμο.  Αν όλα αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά ή τουλάχιστον όχι τόσο αποτελεσματικά όσο θα θέλαμε είναι γιατί κατά τη γνώμη μου πάσχουν από έλλειψη κοινωνικού οράματος. Ενός οράματος που θα έδινε μία συνολική απάντηση στις κοινές γενεσιουργές αιτίες των ναρκωτικών και των άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, όπως η παθητικότητα, o κυνισμός, η αποξένωση, ο εγωκεντρισμός, και τέλος το έλλειμμα σε αγάπη, αλληλεγγύη και συντροφικότητα που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες  κοινωνίες (Albee, 1986, 1983). Η ύπαρξη οράματος ανθρωπινότερης κοινωνίας θα καλλιεργούσε παράλληλα το έδαφος για την ανάπτυξη αξιόπιστων εναλλακτικών υποστηρικτικών συστημάτων, αφού η αποσάθρωση των παραδοσιακών υποστηρικτικών συστημάτων ενοχοποιείται επίσης για την κατακόρυφη αύξηση της ατομικής ψυχοπαθολογίας και κατ’ επέκταση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων.
Πολιτικές πρόληψης, ενταγμένες στην κυρίαρχη διαχειριστική λογική του συστήματος, όπως αυτές που εφαρμόσθηκαν και συνεχίζουν δυστυχώς να εφαρμόζονται, που δεν λαμβάνουν υπόψη όλα τα παραπάνω και που δεν αντιμετωπίζουν τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα ως απόρροια των ακάλυπτων συναισθηματικών, ηθικών και πνευματικών αναγκών της ανθρώπινης ύπαρξης, είναι καταδικασμένες να αποτυγχάνουν. Προγράμματα πρόληψης, που έχουν προαποφασίσει να μην αντιμετωπίζουν τις βαθύτερες αιτίες, αλλά με επιστημονικοφανείς και τεχνοκρατικές προσεγγίσεις ανέλαβαν κατόπιν «άνωθεν εντολής» να εξωραΐζουν τη μιζέρια της καθημερινότητάς μας -να επικεντρώνονται δηλαδή στο σύμπτωμα «ναρκωτικά» και όχι στις κοινωνικές αιτίες και τα αδιέξοδα που το δημιουργούν- δεν είχαν και δεν θα έχουν καμία τύχη.
Τέτοιου είδους άψυχα προγράμματα μπορούν: Να χρησιμεύσουν κάλλιστα ως άλλοθι για την ουσιαστικά αδιάφορη πολιτική ηγεσία· να  «νοηματοδοτούν» την ύπαρξη συγκεντρωτικών/γραφειοκρατικών οργανισμών  μέσα από τους οποίους εκφράζονται τα προσωπικά διαπλεκόμενα συμφέροντα των εκάστοτε διαχειριστών της εξουσίας· να επιλύουν τα βιοποριστικά προβλήματα των λειτουργών τους· και, τέλος, ενεργοποιώντας μηχανισμούς συνενοχής να διευρύνουν τη συναίνεση της κοινωνίας στις άνωθεν υπαγορευόμενες διαχειριστικές πολιτικές. Με τους εύκολους-διεκπεραιωτικούς δρόμους που ανοίγουν, παθητικοποιούν ακόμα περισσότερο τον πολίτη δρώντας με την ψευδαισθησιογόνο δράση τους καταπραϋντικά στις όποιες ανησυχίες του. Οδηγούν στην υπερκατανάλωση «κοινωνικών» υπηρεσιών που μικρή μόνο διαφορά έχει ως πρότυπο παθητικής συμπεριφοράς από την υπερκατανάλωση οποιασδήποτε δρόγας ή άλλου καταναλωτικού προϊόντος. Τα προγράμματα πρόληψης, που δεν αποτελούν πρόταση άλλου ήθους και στάσεων ζωής, που στερούνται δηλαδή  ανατρεπτικού οράματος, καθίστανται εκ των πραγμάτων ανατροφοδότες του φαύλου κύκλου των εξαρτήσεων και κατ’ επέκταση των κοινωνικών μας αδιεξόδων.
Επείγει λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε ότι η πρόληψη των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων όπως είναι τα ναρκωτικά, η βία στα σχολεία, ο νεανικός αλκοολισμός, η εφηβική κατάθλιψη κ.ά, εκφεύγει από τα στενά όρια της άσκησης υγειονομικής πολιτικής στη σημερινή διαχειριστική εκδοχή της. Γιατί η αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων δεν γίνεται με ξερή παροχή πληροφοριών. Απαιτεί κυρίως την ύπαρξη ιδεολογικών στηριγμάτων. Απαιτεί πορεία ανάπλου. Δηλαδή πορεία κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα που τείνει να υποκαθιστά τις ανθρωπιστικές αξίες, με πρόσκαιρες και ευκαιριακές  καταναλωτικές/οικονομικές «αξίες». «Αξίες» που το κυρίαρχο πρότυπο ανάπτυξης προσφέρει αφειδώς με μόνη ανταπόδοση τη μισθωμένη δουλεία μας, και οι άνθρωποι ενστερνιζόμαστε, χωρίς να καταβάλλουμε το αναγκαίο τίμημα του πόνου που οι αληθινές ανθρώπινες αξίες απαιτούν.
Έτσι η αποτυχία στην πρόληψη των ναρκωτικών αποκαλύπτει το έλλειμμα σε αρχές, οράματα και αξίες της κοινωνίας μας. Η προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή με τη δημιουργία νέων υπηρεσιών και οργανισμών είναι -εκτός από αποτυχημένη- εξ ορισμού ύποπτη, αφού συμβάλλει στο να συγκαλυφθεί ο πραγματικός λόγος της αποτυχίας, που είναι η απουσία ανθρωπιστικής παιδείας. Η συγκάλυψη δεν επιχειρείται τυχαία. Αν αμφισβητηθεί η ιδεολογική κατεύθυνση της εκπαίδευσης θα πρέπει να αμφισβητηθεί και ολόκληρο το πολιτικοιδεολογικό υπόβαθρο του αναπτυξιακού μας μοντέλου.
Μέσα στο πλαίσιο των παραπάνω συνοπτικών τοποθετήσεων και επισημάνσεων, γίνεται εύκολα αντιληπτό το τι πραγματικά σημαίνει πρόληψη. Πρόληψη των ναρκωτικών και των άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων είναι η αγάπη, η ανθρωπιά, η αλληλεγγύη, η φιλία και η υποχώρηση των προσωπικών και ατομικών συμφερόντων μπροστά στο συλλογικό καλό. Είναι σαφές ότι τις αξίες αυτές, μπορούν υπό τις σημερινές συνθήκες να καλλιεργούν μοναχικά πρόσωπα, μικρές ομάδες/παρέες και μη καθετοποιημένες εθελοντικού τύπου οργανώσεις, που βρίσκονται σε έμπρακτη καθημερινή ρήξη με την κυρίαρχη ατομοκεντρική ιδεολογία και τις υπαγορευόμενες από αυτή αλλοτριωμένες στάσεις ζωής. Αυτοί αποτελούν τους αληθινούς φορείς της πρόληψης γιατί υπηρετούν τον άνθρωπο και όχι σκοπιμότητες και προσωπικές ιδιοτέλειες. Αυτοί ασκούν έμπρακτα την πρόληψη γιατί με την καθημερινή τους αγωνιστική πρακτική και με τις στάσεις ζωής που επέλεξαν να υπηρετούν, συντηρούν ζωντανές τις  ελπίδες και το όνειρο για μια άλλη κοινωνία. Αυτοί και όχι οι συγκεντρωτικοί οργανισμοί με τις απρόσωπες υπαλληλικές ιεραρχίες τους. Γιατί η πρόληψη χρειάζεται πρόσωπα και όχι κοινοπραξίες συμφερόντων. Αυτοί, και όχι οι εξειδικευμένοι τεχνοκράτες γιατί η τέχνη της πρόληψης δεν είναι επάγγελμα, δεν μαθαίνεται. Είναι τέχνη  ζωής που προϋποθέτει για την άσκησή της Πίστη, Ανθρωπιά και πορεία Αυτογνωσίας.
Έτσι αν δεν θέλουμε να βρεθούμε μετά 20 έτη στο σημείο, που αυτή την στιγμή βρίσκονται οι αμερικανοί, καταμετρώντας την πλήρη αποτυχία στην αντιμετώπιση των ναρκωτικών, θα πρέπει να σταθούμε κριτικά τόσο στο αναπτυξιακό μοντέλο προαγωγό των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, όσο και στην άκριτη αντιγραφή των διαχειριστικών πολιτικών αντιμετώπισής τους. Θα πρέπει δηλαδή επιτέλους να ασχοληθούμε σοβαρά με την  πνευματική και ηθική διάσταση των ναρκωτικών και των άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων του καιρού μας και κατ’ επέκταση να συνειδητοποιήσουμε την αναγκαιότητα οράματος ανθρωπινότερης κοινωνίας. Εξετάζοντας όμως αυτές τις μέχρι τώρα αθέατες όψεις του προβλήματος, οδηγούμαστε εκ των πραγμάτων στην διαπίστωση, ότι ο λόγος της πρόληψης δεν μπορεί παρά να είναι ανατρεπτικός.
Αυτό ακριβώς είναι που φοβίζει τους ποικιλώνυμους πολιτικούς, θεραπευτικούς και προληπτικούς διαχειριστές της ναρκωτικής περιουσίας και τους οδηγεί σε αναγκαίες για το «καλό» όλων μας συσκοτίσεις.

*Δημοσιεύτηκε  Στο: Ζαφειρίδης, Φ. (2009), Εξαρτήσεις και Κοινωνία. Θεραπευτικές κοινότητες, ομάδες αυτοβοήθειας. Αθήνα: Εκδόσεις Κέδρος.

Share this:

  • Tweet
  • Email

Related

Category: ΒιβλιογραφίαBy apokoinou11/10/2014Leave a comment
Share this post

Author: apokoinou

Post navigation

PreviousPrevious post:Επανιδρύοντας την κοινωνία – ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ – ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗNextNext post:Το τσελιγκάτο: Ένας Θεσμός επιτυχούς αυτοδιαχείρισης των Κοινών(Commons)

Related posts

Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
16/04/2019
Γνώση: ύβρις ή αρετή;
18/12/2018
Κορνήλιος Καστοριάδης: Καπιταλισμός και Ελευθερία
12/11/2018
Η άνοδος της ασημαντότητας, Κορνήλιος Καστοριάδης
15/06/2018
Η ανθρωπινότητα του κακού
23/04/2018
Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ
24/01/2018

You must log in to post a comment.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Recent Posts
  • Αποανάπτυξη-Εργασία-Οικονομία-Θεσμικές Αλλαγές
  • Με αφορμή τις τοπικές εκλογές:Με ποιές ρεαλιστικές πολιτικές στις τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε την ευζωία των “πολλών”
  • Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ –ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ στη διαδικασία παραγωγής και διανομής της τροφής
  • Κάλεσμα στην “Αποκοινού” συνέλευση 17-19 Μαϊου
  • Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
Recent Comments
  • Δημήτρης on Το ιδιωτικοποιημένο άτομο
  • Anonymous on Hello world!
  • wireless on ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
  • ALEXANDROS on Η πολιτική απάθεια ως σύμπτωμα
  • ThemeNectar on The Field
Archives
  • October 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013
  • March 2013
  • February 2013
  • January 2013
  • December 2012
  • November 2012
  • October 2012
  • September 2012
  • August 2012
  • July 2012
  • June 2012
  • May 2012
  • April 2012
  • March 2012
  • February 2012
  • January 2012
  • December 2011
  • November 2011
  • October 2011
  • September 2011
  • August 2011
  • July 2011
  • June 2011
  • May 2011
  • April 2011
  • March 2011
  • February 2011
Categories
  • Books
  • Food for thought
  • Topika_Kinimata
  • Uncategorised
  • Uncategorized
  • Video
  • Απόψεις
  • Αρχείο Άρθρων
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Εκδηλώσεις
  • Συνέλευση
  • Συνεντεύξεις – Τύπος
  • Χωρίς κατηγορία
Meta
  • Log in
  • Entries feed
  • Comments feed
  • WordPress.org
Apokoinou team. Powered by Ecogaia

loading Cancel
Post was not sent - check your email addresses!
Email check failed, please try again
Sorry, your blog cannot share posts by email.