Οταν η Ινδία πιέστηκε ανάλογα τη δεκαετία του ’90 από την Παγκόσμια Τράπεζα, έκανα μια ανάλυση και απέδειξα ότι το ένα τρίτο του χρέους ήταν επιδοτήσεις για χημικά λιπάσματα για τη γεωργία ή για φράγματα που κατέστρεφαν τη φύση. Είμαι σίγουρη πως κάτι ανάλογο έχει γίνει και στην Ελλάδα με το χρέος.
• Εχετε δηλώσει ότι «το κυρίαρχο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης λειτουργεί ενάντια στη ζωή». Τι ακριβώς εννοείτε;
Η ζωή βρίσκεται στη φύση, στη γη, στη βιοποικιλότητα, αλλά και στους ανθρώπους και στην κοινωνία. Είναι αυτή η διαδικασία διατήρησης της ζωής που πρέπει να είναι κοινωνικά δημοκρατική. Το παρόν οικονομικό μοντέλο καταστρέφει βέβαια τη φύση και τον πλανήτη και τα στοιχεία το δείχνουν ξεκάθαρα. Στην Ινδία, και όχι μόνο, έχουμε ακραία καιρικά φαινόμενα. Παντού εξαφανίζονται διάφορα είδη ζωής, το νερό λιγοστεύει εξαιτίας της υπερβολικής κατανάλωσής του. Ολα αυτά μας δείχνουν γιατί το οικονομικό μοντέλο τού σήμερα είναι ενάντια στη ζωή και τη φύση. Οσον αφορά την κοινωνία, σπρώχνει όλο και περισσότερους ανθρώπους στην πείνα, καθώς δεν παράγονται τρόφιμα, αλλά εμπορεύματα με σκοπό το κέρδος, αφού αυτό είναι πολύ πιο κερδοφόρο. Το ίδιο αυτό σύστημα κλέβει τους αγρότες. Τριακόσιες χιλιάδες Ινδοί αγρότες έχουν αυτοκτονήσει, καθώς το σύστημα τους βούλιαξε στα χρέη, προκειμένου να τους πουλά όλο και περισσότερους σπόρους και χημικά. Οι σπόροι είναι κοινό κτήμα και δεν χρειαζόμαστε βιομηχανική γεωργία. Λόγω της διατροφής βλέπουμε επιδημίες διαβήτη και καρκίνου. Στις ΗΠΑ, κάθε δεύτερο παιδί θα γεννιέται με αυτισμό. Πρέπει λοιπόν να μετασχηματίσουμε τη ζωή και την ευημερία μας.
• Η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών είναι μια κοινή πρακτική της νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας. Πώς συνδέονται αυτές οι πρακτικές με τη φτώχεια και τον εκτοπισμό εκατομμυρίων ανθρώπων;
Οι βάσεις της ζωής είναι η γη, το νερό και οι βιολογικοί πόροι και οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο μπορούν να ζήσουν μια καλή ζωή, έχοντας ένα κομμάτι γης, καθαρό πόσιμο νερό, τα αναγκαία φάρμακα και σπόρους για να καλλιεργούν. Ολοι οι πολιτισμοί διατήρησαν την έννοια των «κοινών» (αγαθών). Μπορεί η γη να καλλιεργούνταν από μικροκαλλιεργητές, αλλά ήταν ένα κοινό αγαθό. Η ιδιωτικοποίηση αυτών των πόρων έχει γίνει πηγή αποκόμισης κερδών. Εάν είμαι αγρότης, πρέπει να πληρώνω δικαιώματα στη «Μονσάντο», γιατί διαφορετικά δεν θα έχω σπόρους. Ως ανθρώπινη ύπαρξη χρειάζομαι νερό και εάν αυτό ιδιωτικοποιηθεί -όπως επιχειρήθηκε και στην Ελλάδα- τότε τι θα χρειαστεί να πληρώσω γι’ αυτό; Αυτά που πρέπει να πληρώσουμε για τα ιδιωτικοποιημένα κοινά αγαθά μάς ρίχνουν στη φτώχεια. Ενα από τα προβλήματα του υπάρχοντος οικονομικού μοντέλου είναι ότι τα μετρά όλα με χρήμα. Η οικονομία υπάρχει για χιλιάδες χρόνια, όμως τα τελευταία πενήντα χρόνια οι αριθμοί κυριαρχούν στη ζωή μας. Πώς μετρούν την ανάπτυξη; Οσο περισσότερα εμπορεύματα κυκλοφορούν και όσο περισσότερες ανταλλαγές γίνονται τόσο πιο αναπτυγμένοι θεωρούμαστε. Εάν έχω ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα ύδρευσης, όλοι θα έχουν νερό, αλλά δεν θα υπάρχουν κέρδη. Οταν το νερό ιδιωτικοποιείται και αυτό φέρνει αύξηση των εμπορικών συναλλαγών, τότε η ζωή των απλών ανθρώπων οδηγείται στη φτώχεια. Σήμερα, ευτυχώς, ενενήντα πέντε σχέδια ιδιωτικοποίησης του νερού διεθνώς έχουν ηττηθεί από τις διαμαρτυρίες των λαών. Φυσικά όλοι πρέπει να πληρώνουμε φόρους για τη στήριξη των δημόσιων συστημάτων, όμως αυτό είναι άλλο πράγμα από την τιμή του νερού ως εμπορικού προϊόντος. Η ίδια η φύση του νερού αλλάζει τότε.
• Σ’ αυτό το πλαίσιο, συμφωνείτε με τον Σερζ Λατούς στην ανάγκη για ένα κίνημα «αποανάπτυξης» ως εξέλιξη της πολιτικής οικολογίας;
Φυσικά, αλλά το πρόβλημα είναι πως όταν τόσοι πολλοί άνθρωποι πεινούν, θα πρέπει να διευκρινίσεις για ποιο πράγμα μιλάς όταν λες «αποανάπτυξη». Να δεις ποιο είναι το μέτρο της. Πρέπει να υπάρχει ανάπτυξη στο θέμα της δημόσιας υγείας και των δημόσιων υποδομών. Γι’ αυτό χρειάζεσαι την ανάπτυξη, η οποία πρέπει να αφορά την ευζωία και την ευημερία των ανθρώπων και όχι την ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών.
• Η εμμονή της ατέρμονης ανάπτυξης έχει αποικιοποιήσει το φαντασιακό των ανθρώπων και σ’ αυτό το επίπεδο συνιστά μια νίκη των κυρίαρχων ελίτ και των μεγάλων επιχειρήσεων. Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε πολιτικά τη μεγαμηχανή του καπιταλισμού;
Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με δύο τρόπους. Πρώτα, μετατοπίζοντας την όλη συζήτηση από το αφηρημένο πεδίο, διότι εκεί μόνο μπορεί να υπάρξει ατέρμονη ανάπτυξη. Στον πραγματικό κόσμο υπάρχουν όρια στην ανάπτυξη. Γι’ αυτό πρέπει να προσγειώσουμε τη συζήτηση στην πραγματικότητα. Δεύτερον, όταν άρχισα πριν από σαράντα χρόνια να ασχολούμαι με την οικολογία, όλοι νόμιζαν ότι πρόκειται για μια πολυτέλεια. Σήμερα, το οικολογικό είναι το πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο κίνημα στον κόσμο. Πρωταγωνιστούν οι ίδιοι οι αγρότες, οι οποίοι χρειάζονται τεράστια ποσά για χημικά φυτοφάρμακα και πλέον δεν ελέγχουν τα χρέη τους. Διεκδικούν μια οικολογική γεωργία. Είναι πολλές οι φορές που δεν μπορώ να φάω κάποια τρόφιμα εξαιτίας των χημικών που περιέχουν. Πρέπει να αρχίσουμε να αποκτάμε την εμπειρία μιας καλύτερης ζωής. Και καλύτερη ζωή δεν σημαίνει περισσότερο καταναλωτισμό. Καλύτερη ζωή δεν σημαίνει περισσότερες οικονομικές συναλλαγές. Σημαίνει μεγαλύτερη ευζωία. Και στο επίπεδο αυτής της καλύτερης ζωής είναι που το παλιό οικοδόμημα θα καταρρεύσει. Ομως το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο βασίζεται στην ψεύτικη ιδέα της ατέρμονης ανάπτυξης και αντικαθιστά όλες τις ανθρώπινες αξίες με την απληστία. Μας λέει ότι η απληστία είναι κάτι καλό. Ο μόνος τρόπος για να το αντιμετωπίσεις αυτό είναι να το παρακάμψεις. Να παρακάμψεις όλες αυτές τις ψεύτικες ιδέες και αξίες. Και μπορούμε να φτιάξουμε κάτι εναλλακτικό δουλεύοντας κατ’ αρχάς στο επίπεδο των κοινοτήτων. Και όσο πολλαπλασιάζουμε αυτές τις κοινότητες τόσο θα διατηρούμε και τους σπόρους. Στην Ινδία πλέον εκατομμύρια αγρότες διατηρούν τους σπόρους, ενώ έχουν επανέλθει και σχεδόν χαμένες ποικιλίες. Ετσι θα πάμε προς μια οικολογική γεωργία.
• Πώς βλέπετε την κρίση στην ευρωζώνη και την κατάσταση στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα συμβαίνει αυτό που επιφυλάσσουν για όλους μας: μια πολιτική λιτότητας. Νομίζουν ότι μ’ αυτή την πολιτική θα μας κάνουν να πληρώσουμε, ώστε να συνεχιστεί αυτό το μοντέλο που προκάλεσε την κρίση. Οταν η Ινδία πιέστηκε ανάλογα τη δεκαετία του ‘90 από την Παγκόσμια Τράπεζα, έκανα μια ανάλυση και απέδειξα ότι το ένα τρίτο του χρέους ήταν επιδοτήσεις για χημικά λιπάσματα για τη γεωργία ή για φράγματα που κατέστρεφαν τη φύση. Είμαι σίγουρη πως κάτι ανάλογο έχει γίνει και στην Ελλάδα με το χρέος. Είναι ένα χρέος που η Ευρώπη επέβαλε στην Ελλάδα και το οποίο η Ελλάδα δεν χρειαζόταν. Και τώρα το χρησιμοποιούν για να πουν ότι «θα πάρουμε το μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας σας» μέσω της ψεύτικης ιδέας της λιτότητας. Η κρίση χρέους έχει γιγαντωθεί σε όλο τον κόσμο. Ισως χρειάζεται να κάνουμε ένα Ιωβηλαίο (μορατόριουμ) για το χρέος και να μνημονεύσουμε και τα κινήματα κατά του χρέους, τα οποία ήταν πολύ ισχυρά τη δεκαετία του 2000. Η Ελλάδα πρέπει να πει «συγγνώμη, Ιωβηλαίο για το χρέος». Το ίδιο πρέπει να κάνουν και οι Ινδοί αγρότες. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι είμαστε μια παγκόσμια οικογένεια με ίσα δικαιώματα.
 

Ποιά είναι

«Η δρ Βαντάνα Σίβα είναι διεθνώς γνωστή περιβαλλοντολόγος, επιστήμονας και φιλόσοφος, φεμινίστρια, ακτιβίστρια και συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1952 στην Ουταρακάνδη στην Ινδία και οι γονείς της ήταν αφοσιωμένοι υποστηρικτές του Μαχάτμα Γκάντι, ο οποίος είναι και ο κεντρικός άξονας επιρροής της φιλοσοφίας της. Ελαβε το διδακτορικό της στην Πυρηνική Φυσική με θέμα «Κρυφές Μεταβλητές και Μη Τοπικότητα στην Κβαντική Θεωρία», στο Πανεπιστήμιο του Δυτικού Οντάριο στον Καναδά. Τα τελευταία 35 χρόνια έχει αφιερώσει τη ζωή της στην προστασία της φύσης και την υπεράσπιση του δικαιώματος των ανθρώπων στην πρόσβαση των φυσικών πόρων – στα δάση, τη βιοποικιλότητα, το νερό και τη γη». (Από κείμενο του Παναγιώτη Σαϊνατούδη, εμπνευστή της τράπεζας σπόρου Πελίτι, στο Παρανέστι)
Πηγή:efsyn