Skip to content
ΑποΚοινού
ΑποΚοινού
Αποανάπτυξη, Άμεση Δημοκρατία & Αυτοδιαχείρηση
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum

του Παναγιώτη Σιαβελή (αναδημοσίευση από το http://arguments.gr)
Σε κάποιες φυλές τους ξεριζώνουν τους κυνόδοντες, σε άλλες τους ξυλοφορτώνουν μέχρι λιποθυμίας ή θανάτου ενώ αλλού τους ανατίθεται μια σπουδαία και συνάμα επικίνδυνη αποστολή δολοφονίας κάποιου άγριου ζώου. Παντού στον κόσμο υπήρχαν και υπάρχουν διάφορες τελετές ενηλικίωσης, δοκιμασίες ένταξης στην ώριμη, ενήλικη κοινότητα για τα νεαρά μέλη για τα οποία έφτασε η ώρα να αποδείξουν ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν σε μια ζωή σύμφωνη με τους κανόνες, τις αξίες και τις απαιτήσεις της κοινωνίας τους.
Στη σημερινή ελληνική κοινωνία η τελετή διαρκεί περίπου τρία έως έξι έτη και κορυφώνεται το καλοκαίρι μετά την τρίτη τάξη του λυκείου, κατά τη διάρκεια του οποίου οι υποψήφιοι προς ένταξη βιώνουν μία τελική, εξαντλητική εμπειρία μέσω της οποίας μπορούν να αποδείξουν ότι είναι ικανοί να επιβιώσουν σύμφωνα με τις αρχές του ελληνικού κοινωνικού συμβολαίου. Διαψεύδοντας κάθε φορά τις συντηρητικές και φοβισμένες φωνές περί κατάρρευσης των αξιών και του κοινωνικού ιστού, τα παιδιά αυτά μας καθησυχάζουν, αποδεικνύοντας ότι υπάρχουν ακόμα ιδανικά τα οποία μπορούν να κινητοποιήσουν τους ανθρώπους, αν όχι ενώνοντάς τους όπως παλιά, τουλάχιστον βάζοντάς τους σε παράλληλες τροχιές, όπως τα άλογα του ιπποδρόμου (σχηματίζοντας κάτι με ξεκάθαρο σχήμα, όρια και εσωτερικές διασυνδέσεις το οποίο μοιάζει πολύ με μια συμπαγή κοινωνία), σε ένα παιχνίδι που, για να κρατηθεί σε λειτουργία, διέπεται από αρκετά σοβαρούς κανόνες και που, τελικά, είναι ικανό να γεμίσει με νόημα και να προσανατολίσει τους συμμετέχοντες, αποτελώντας τη θεμέλιο λίθο στην οποία βασίζεται η ίδια η ζωή τους και γενικότερα η λειτουργία της κοινωνία μας.
Πλησιάζοντας, λοιπόν, την ενηλικίωση, οι νεαροί της κοινωνίας μας παραδίδονται από τους γονείς τους στο παιχνίδι του σχολείου, τον τόπο και συνάμα τελετή στην οποία αυτή (η ενηλικίωση) θα πραγματωθεί, για να εφοδιαστούν με και να ασπαστούν τις απαιτούμενες για να εισέλθουν στον ενήλικο βίο αρετές. Κατά τη διαδικασία της σχολικής ηλικίας (ή, το ίδιο είναι, σχολικής ζωής), τα καθήκοντα και οι ρόλοι που αναλαμβάνουν οι υποψήφιοι για ενηλικίωση σφυρηλατούν την -ακόμα διαθέτουσα ψήγματα φαντασίας, αυθορμητισμού, ερωτηματικής και παιχνιδιάρικης διάθεσης- εύπλαστη ψυχή τους με αξίες και κανόνες οι οποίοι, όπως ακριβώς γίνεται με τον χάλυβα, την «σκληραίνουν», οριοθετώντας την αυστηρά, δίνοντάς της μετά από αλλεπάλληλα χτυπήματα το δικό τους σχήμα, συνθλίβοντας καθετί που δεν εφαρμόζει στην δική τους επιφάνεια και ωθώντας βαθιά στον απρόσιτο πυρήνα της όσα δε μπορούν να τσαλακωθούν.
Ποιες είναι αυτές οι αξίες με τις οποίες μορφώνουμε και καθιστούμε ενήλικες τις μέχρι πρότινος παιδικές ψυχές; Θα προσπαθήσω να τις ξεχωρίσω, αν και στο σύνολό τους νομίζω πως εύκολα θα μπορούσε να τις χωρέσει ένας και μόνο σύνθετος όρος, αυτός του κυνικού και υποβαθμισμένου ορθολογισμού. Χωρίς να έχει σημασία η σειρά θα αναφέρω αυτές που θεωρώ σημαντικότερες.
 
α) εργαλειοποίηση της γνώσης και της εμπειρίας (με στόχο την εμπέδωση της εργαλειοποίησης της ζωής, της ύπαρξης)
Στο σχολείο αλλά και εκτός αυτού (μιας και οι απαιτήσεις από τους γονείς αλλά και οι εξωσχολικές δραστηριότητες επικεντρώνονται πάλι σε αυτό, είτε με παραινέσεις για διάβασμα ,είτε με φροντιστήρια κ.λπ.) γίνεται μία μονοσήμαντη νοηματοδότηση της γνώσης (μιας και η προσφορά γνώσης είναι το μόνο που απέμεινε στο σχολείο, αφού ο εφοδιασμός με κριτική ικανότητα και ικανότητα άρθρωσης της γνώμης έχει προ πολλού ταφεί, προτού προλάβει να γίνει πραγματικότητα, με κάθε καινούργια απόπειρα εκταφής να φέρνει στην επιφάνεια ένα διαφορετικά μασκαρεμένο πτώμα). Η γνώση για τη γνώση, η γνώση σαν εμβάθυνση και εμπλουτισμός του τρόπου να συλλαμβάνουμε τον κόσμο, η γνώση σαν απόλαυση, δεν υπήρξε ποτέ στόχος ή επίτευγμα του ελληνικού σχολείου. Οι γρήγορες αλλαγές στην ελληνική κοινωνία της τελευταίας τριακονταετίας βοήθησαν να ενισχυθεί και να αναπτυχθεί σε καρκινικό βαθμό μία χυδαία αντίληψη που θέλει τη γνώση να αποτελεί αυστηρά και μόνο προσωπικό εφόδιο για την μοναχική πορεία στη ζούγκλα της ελεύθερης αγοράς (ή στη ζούγκλα της κοινωνίας μας, το ίδιο είναι). Τα παιδιά μας εκπαιδεύονται να νιώθουν πως πρόκειται να αφεθούν σε (και ύστερα να δημιουργούν από μόνα τους) έναν κόσμο εχθρικό, δύσκολο, στον οποίο για να επιβιώσεις ή για να ευτυχήσεις χρειάζεσαι πολλά εφόδια, πολλές γνώσεις, στραμμένες όλες στην εργασία. Οι φίλοι, οι άλλοι, η κοινωνική αλληλεγγύη, δεν αρκούν ή δεν υπάρχουν, αφού ποτέ κανείς δε θα σε βοηθήσει, αφού όπως και εσύ, δεν έμαθε κανείς ποτέ να βοηθάει τον άλλον, αφού πρέπει ο καθένας μόνος, σύμφωνα με την αξία και τις ικανότητές του, να καταφέρει να κάνει κάτι στη ζωή του, να καταφέρει να προκόψει. Γνώση, λοιπόν, υποβαθμισμένη, η οποία απλά θα αποτελέσει μέσο επιβίωσης, γνώση εργαλειακή, στείρα και προσανατολισμένη να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε έναν κόσμο που έχει εν πολλοίς μαθηματικοποιηθεί και στραγγιχτεί από κάθε άλλη ουσία, από κάθε άλλη διάσταση πέρα από αυτή των μετρήσιμων και μετατρέψιμων σε χρήματα ή καταναλωτικά αγαθά μεγεθών.
 
β) ατομικισμός-ανταγωνισμός
Η νοηματοδότηση της γνώσης με τον τρόπο που προανέφερα εμπεριέχει ρητά και ενισχύει και μία βασική αρχή για την κοινωνική ζωή, για τον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας, για τον αναμενόμενο τύπο συμπεριφοράς από τα άτομα. Τα παιδιά, για να μπορέσουν να γίνουν ενήλικες πρέπει να αφομοιώσουν την εξής βασική αρχή: όχι απλά ο καθένας μόνος του (μαθαίνει, μπορεί, επιβιώνει, κερδίζει), αλλά ο καθένας μόνος εναντίον όλων των άλλων (αγωνίζεται, ανταγωνίζεται, ξεχωρίζει, εκμεταλλεύεται). Η συγκινητική αυτή δομή του χαρακτήρα την οποία μοχθούμε για χρόνια να διαμορφώσουμε στα παιδιά μας μπορεί να μετρηθεί, να επιβεβαιωθεί και να εμπεδωθεί στο τελευταίο κομμάτι της τελετής ενηλικίωσης, στις πανελλήνιες εξετάσεις της τρίτης λυκείου. Στην αρένα αυτή δίνεται η μάχη που κερδίζεται ή χάνεται η ζωή των παιδιών μας. Αυτά καλούνται να παλέψουν, με ανταμοιβή μια καλή θέση στον κόσμο της εργασίας (δηλαδή στον κόσμο, το ίδιο είναι, μιας και τίποτε άλλο δεν έχει τόσο ισχυρή παρουσία όσο η εργασία και τα πέριξ αυτής), το ένα εναντίων του άλλου για την κατάληψη των καλύτερων θέσεων στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια. Καλούνται να προσπαθήσουν σκληρά (για τον εαυτό τους), χωρίς να κοιτάνε δεξιά και αριστερά (στους άλλους), εκτός αν είναι για να μπορέσουν να τους ξεπεράσουν (ή να τους αντιγράψουν). Καλούνται να κοιτάξουν το μέλλον τους σοβαρά, μόνο που αυτό που τους δείχνουμε είναι μια στενή, πολύ στενή ιστορία, μια αδύναμη και θλιβερή αφήγηση για έναν μόνο άνθρωπο, για έναν πρωταγωνιστή, για αυτόν και τη δουλειά του, χωρίς καθόλου να μας νοιάζει που στο πλαίσιο αυτό ξεχνάμε να χωρέσουμε και τους άλλους, ξεχνάμε να προσθέσουμε ως σημαντικό κάθε ευρύτερο του ατόμου σύνολο ή ζήτημα, ξεχνώντας, όμως, πως αυτός ο αποκλεισμός, ως γενική πρακτική, μας αφορά περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε, μιας και με τη σειρά τους όλοι οι άλλοι φροντίζουν να κάνουν ακριβώς το ίδιο, να μας αποκλείσουν δηλαδή από το πεδίο των ενδιαφερόντων και των προτεραιοτήτων τους, καλλιεργώντας έναν γενικευμένο ατομικισμό στα όρια του κυνισμού, συμμετέχοντας στη δημιουργία ενός κόσμου που απλά δε νοιάζεται για εμάς, που δε νοιάζεται για κανέναν.
 
γ) εντατικοποίηση της προσπάθειας, εξύμνηση της οικονομικής/καταναλωτικής δραστηριότητας
Η γιγάντωση της σημασίας της εργασίας, η οποία έχει κυριαρχήσει στην κοινωνική ζωή και έχει γίνει και κεντρικός στόχος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, απαιτεί με πολλούς τρόπους την εξοικείωση των εκπαιδευόμενων νέων με έναν τρόπο ύπαρξης εξίσου μονοθεματικό. Η εκπαίδευση είναι μια προσομοίωση της μετέπειτα ζωής (τι άλλο θα μπορούσε να είναι, άλλωστε;). Κατά τη διάρκειά της, οι αυριανοί εργαζόμενοι (και τίποτα άλλο) ωθούνται (μέχρι να καταλάβουν από μόνοι τους τα οφέλη της) σε μια εντατικοποίηση της προσπάθειάς τους να είναι καλοί μαθητές. Ξεκινάνε το πρωί στα δημόσια σχολεία, τρέχουν μετά στα ιδιωτικά φροντιστήρια και ύστερα επιστρέφουν σπίτι για να διαβάσουν και να προετοιμαστούν για την επόμενη μέρα. Το διάβασμα για έναν σωστό μαθητή δεν έχει τέλος, συνεχίζει σχεδόν αδιάκοπα όλη την ημέρα, όλο το χρόνο (με το τελευταίο κάστρο των καλοκαιρινών διακοπών να έχει ναρκοθετηθεί κι αυτό από φροντιστήρια). Ακρωτηριάζοντας τις εναπομείνασες «παιδικές» επιθυμίες για παιχνίδι, διασκέδαση, εξερεύνηση, το καθήκον του διαβάσματος μπορεί και γίνεται ελκυστικό μόνο με την υπόσχεση μιας κάποιας ανταμοιβής, αφού από μόνο του δε μπορεί να σταθεί παρά μόνο ως αναγκαίο κακό. Η ανταμοιβή για την αφοσίωση στο μαθητικό καθήκον έρχεται με τη μορφή όσων αυτή η ίδια είχε στερήσει, ως υποκατάστατό τους: μπορεί τα παιδιά να μην έχουν χρόνο να παίξουν με τους φίλους τους αλλά οι καλοί βαθμοί θα τους εξαγοράσουν έναν ωραίο υπολογιστή, με τον οποίο θα μπορούν να παίζουν όταν το διάβασμα τους έχει απομυζήσει και την τελευταία στάλα νεανικής δροσιάς (χώρια που στο μέλλον θα μπορούν να διαβάζουν ακόμα πιο αποδοτικά χάρη σε αυτόν). Το καλό χαρτζιλίκι ή τα πρωτοκλασάτα δωράκια είναι εισαγωγικοί θεσμοί στην έννοια του καλού μισθού του ικανού εργαζόμενου. Όχι μόνο χρωματίζουν μια ζωή η οποία έχει γίνει μονότονη και βαρετή αλλά ταυτόχρονα τις χαράσσουν και αυτήν ακριβώς τη νόρμα για να συνεχίσει να εκτυλίσσεται έτσι, γραμμικά, προβλέψιμα και χωρίς βάθος, χωρίς προεκτάσεις: οι νέοι μυούνται στον δικό μας τρόπο ζωής, όπου η εργασία γίνεται με στόχο την κατανάλωση, η οποία με τη σειρά της θα μας κρύψει για λίγο την αβάσταχτη ασχήμια μιας ζωής που -αποκομμένη από κάθε διαφορετικού είδους απόλαυση, από κάθε είδους ευχάριστη συνένωση και δημιουργική συνύπαρξη με τους άλλους, από κάθε ευρύτερη αξία και επιθυμία που θα μπορούσε να δώσει  (άλλο) νόημα στον κόσμο και την ύπαρξή μας- είναι γεμάτη εργασία και τίποτα άλλο, που είναι κενή, μοναχική και άδεια, καταθλιπτικά παγιδευμένη –το σώμα της στην εργασία και το μυαλό στις καταναλωτικές απολαύσεις. Μια ζωή αποστεωμένη, λειψή και ακίνητη, με την εργασιακή της παράλυση να εναλλάσσεται διαρκώς με τις -δίκην μυϊκού σπασμού σε ένα εγκεφαλικά κατεστραμμένο κορμί- καταναλωτικές εκτονώσεις.
 
Αυτό είναι πάνω κάτω το περιεχόμενο της ενηλικίωσης στην Ελλάδα του 2011. Μια τελετή απόρριψης από τον παιδικό, ασθενικό για την ενήλικη ζωή οργανισμό κάθε χαρακτηριστικού που αφήνει ανοικτή την πιθανότητα για μια ενδιαφέρουσα, πολύπλευρη ζωή, βασισμένη στη δημιουργικότητα και την αλληλέγγυα συνύπαρξη. Μια διαδικασία μέσω της οποίας εκτρέφεται μια νέα γενιά που φωνάζει ανερυθρίαστα πως τα όνειρά της μπορούν να κλαπούν, όντας προφανώς μετρήσιμα, ίσως όπως τα χρήματα ή τα αντικείμενα και οι εμπειρίες καταναλωτισμού που φαντασιώνεται. Μια διαδικασία εξύμνησης της αθλιότητας μιας ζωής χωρίς έρωτα, χωρίς παιχνίδι, χωρίς κοινούς στόχους, χωρίς άλλους, μια υπόσχεση αγχωτικού εγκλεισμού σε μοναχικά κουτάκια, είτε αυτά λέγονται εργασία είτε αυτά λέγονται κατανάλωση – τηλεόραση, ηρεμιστικά χάπια, αυτοκίνητα, σπίτια, «πακέτα» διακοπών και λοιπές απολαύσεις, όλες τους σε κυβικό σχήμα ώστε να μπαίνουν εύκολα και «καθαρά» στη σειρά ή να μπορούν να αποθηκευτούν το ένα μέσα στο άλλο, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση του ύψους και του βάθους σε οποιονδήποτε χάνεται ανάμεσά τους.
Πηγή: http://arguments.gr/node/205
 

Share this:

  • Tweet
  • Email

Related

Category: Αρχείο ΆρθρωνBy apokoinou21/09/2011Leave a comment
Share this post

Author: apokoinou

Post navigation

PreviousPrevious post:2η Πανθεσσαλική Γιορτή Οικολογικής Γεωργίας και ΧειροτεχνίαςNextNext post:Από τα μονοπάτια του φόβου… ….στους δρόμους της αλληλεγγύης

Related posts

Πώς το Black Mirror εφαρμόζεται στην Κίνα
10/01/2019
ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ «ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»
08/01/2019
Η Γη δεν θα σωθεί με καλύτερου (οικολογικού) είδους ποτηράκια καφέ μιας χρήσης
31/12/2018
Γαλοπούλα η φιλόσοφος
23/12/2018
Γνώση: ύβρις ή αρετή;
18/12/2018
Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και τα πολιτικά ζητήματα που μας θέτει
18/12/2018

You must log in to post a comment.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Recent Posts
  • Αποανάπτυξη-Εργασία-Οικονομία-Θεσμικές Αλλαγές
  • Με αφορμή τις τοπικές εκλογές:Με ποιές ρεαλιστικές πολιτικές στις τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε την ευζωία των “πολλών”
  • Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ –ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ στη διαδικασία παραγωγής και διανομής της τροφής
  • Κάλεσμα στην “Αποκοινού” συνέλευση 17-19 Μαϊου
  • Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
Recent Comments
  • Δημήτρης on Το ιδιωτικοποιημένο άτομο
  • Anonymous on Hello world!
  • wireless on ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
  • ALEXANDROS on Η πολιτική απάθεια ως σύμπτωμα
  • ThemeNectar on The Field
Archives
  • October 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013
  • March 2013
  • February 2013
  • January 2013
  • December 2012
  • November 2012
  • October 2012
  • September 2012
  • August 2012
  • July 2012
  • June 2012
  • May 2012
  • April 2012
  • March 2012
  • February 2012
  • January 2012
  • December 2011
  • November 2011
  • October 2011
  • September 2011
  • August 2011
  • July 2011
  • June 2011
  • May 2011
  • April 2011
  • March 2011
  • February 2011
Categories
  • Books
  • Food for thought
  • Topika_Kinimata
  • Uncategorised
  • Uncategorized
  • Video
  • Απόψεις
  • Αρχείο Άρθρων
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Εκδηλώσεις
  • Συνέλευση
  • Συνεντεύξεις – Τύπος
  • Χωρίς κατηγορία
Meta
  • Log in
  • Entries feed
  • Comments feed
  • WordPress.org
Apokoinou team. Powered by Ecogaia

 

Loading Comments...
 

You must be logged in to post a comment.

    loading Cancel
    Post was not sent - check your email addresses!
    Email check failed, please try again
    Sorry, your blog cannot share posts by email.