Skip to content
ΑποΚοινού
ΑποΚοινού
Αποανάπτυξη, Άμεση Δημοκρατία & Αυτοδιαχείρηση
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum

Συνέντευξη του Γιώργου Καλλή
(Καθηγητή στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης)
στον «Κόσμο του Επενδυτή»
στο Γιάννη Κιμπουρόπουλο
Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου 2010
«Το δίλλημα σήμερα είναι: Απο-ανάπτυξη ή βαρβαρότητα»
Η χρηματοπιστωτική κρίση, η κρίση του χρέους που την ακολούθησε και η ύφεση στην οποία καθηλώνει πολλές από τις υπερχρεωμένες χώρες ανέτρεψαν πολλές από τις βεβαιότητες του οικονομικού μας πολιτισμού. Μία. από αυτές α­φορά την πεποίθηση τόσο των πολιτικών ελίτ όσο και ευρύτατων κοινωνικών στρωμάτων ότι η ευημερία των σύγχρονων καπιταλιστικών οικονομιών εξαρτάται από την ικανότητα τους να μεγεθύνονται διαρκώς. Υπάρχει όριο σ’ αυτό; Ναι, απαντά η οικολογία, υπενθυμίζοντας ότι οι πόροι του πλανήτη μας είναι πεπε­ρασμένοι. Και, επομένως από ένα σημείο και μετά όχι μόνο η ευημερία, αλλά και η ίδια η επιβίωση της ανθρωπότητας εξαρτώνται από τη λελογισμένη χρήση των πόρων του πλανήτη. Στο έδαφος αυτής της διαπίστωσης, τα οικονομικά της οικολογίας προβάλλουν ως διέξοδο από την κρίση ένα ριζικά διαφορετικό μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης που «παίρνει διαζύγιο» από την κουλτούρα της οικονομικής μεγέθυνσης. Ο καθηγητής στο Αυτόνομο Πανεπι­στήμιο της Βαρκελώνης, Γιώργος Καλλής, με αφορμή την παρουσία του στην Ελλάδα σε δύο εκδηλώσεις στην Αθήνα την ερχόμενη εβδομάδα, μιλάει στον «ΚτΕ» νια την ιδέα της απο-ανάπτυξης ως εναλλακτική απάντηση στην κρίση.
Απο-ανάπτυξη. Ακούγεται σαν σχήμα οξύμωρο να προβάλλεται σαν εναλλακτική λύση στην κρίση σε μια περίοδο που οι οι­κονομίες, ιδιαίτερα οι υπερχρεωμένες, όχι απλώς απο-αναπτύσσονται, αλλά βυθίζονται σε μακρόχρονη ύφεση. Τι μπορεί να προσφέρει η απο-ανάπτυξη, λοιπόν, σ’ αυτήν τη συγκυρία;
Πιο οξύμωρο για μένα είναι να λέμε ότι τα νοικοκυριά πρέπει να καταναλώσουν παραπάνω για να αναθερμάνουν την οικονομία, τη στιγμή που η λογική αντίδραση όλων είναι να αποταμιεύσουν εν μέσω μιας κρίσης και ενός αβέβαιου μέλλοντος. Πιο οξύμωρο είναι από τη μία να κατηγορούμε την αλόγιστη κατανάλωση …. δάνεια και από την άλλη το μόνο που να έ­χουμε να ελπίζουμε να είναι πότε τα νοικοκυ­ριά θα αρχίσουν να καταναλώνουν εκ νέου.
Τέλος, το πιο βασικό οξύμωρο της εποχής μας είναι η πίστη ότι η παγκόσμια οικονομία μπορεί να αναπτύσσεται εσαεί εντός ενός πε­περασμένου πλανήτη. Τα Οικολογικά Οικονο­μικά, στα οποία εργάζομαι, έχουν αποδείξει ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης της Δύσης του 20ου αιώνα, οι οποίοι δεν έχουν όμοιο τους στην ανθρώπινη ιστορία, βασίστηκαν στην εκμετάλλευση των τεράστιων αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων. Η υλική βάση της κοινωνίας μας είναι το πετρέλαιο. Ο ρυθμός άντλησής του όμως έχει φτάσει, ή σύντομα θα φτάσει, το μέγιστο όριό του. Η έναρξη της οικονομικής κρίσης έχει εν μέρει να κάνει με την πρωτοφανή άνοδο της τιμής του πετρελαίου λίγο πριν από την κρίση, προϊόν ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας, στο υπό­βαθρο όμως της επικείμενης μείωσης της πα­ραγωγής. Οι επιστήμονες, επίσης, προειδοποι­ούν ότι, αν δεν μειωθούν σύντομα οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, μας περιμένει μια χαοτική και καταστροφική κλιματική αλλαγή. Το ΑΕΠ και οι εκπομπές εί­ναι άμεσα εξαρτώμενες. Το κόστος από ακραία κλιματικά φαινόμενα έχει ήδη αρχίσει να γίνε­ται αισθητό στις οικονομίες και σε λίγα χρόνια θα φτάνει από μόνο του για να τις γονατίσει.
Συνεπώς η ιδέα της απο-ανάπτυξης δεν εί­ναι οξύμωρη. Είναι η μόνη λογική «υπόθεση εργασίας» την οποία βλέπω: μπορούμε να φτιάξουμε μια κοινωνία που θα είναι ευτυχισμένη με λιγότερα υλικά αγαθά; Μια κοινωνία που δεν θα πρέπει «ή να αναπτύσσεται ή να πεθά­νει;». Αν όχι, τότε το μέλλον είναι δυσοίωνο.
Ας ξεκαθαρίσουμε, λοιπόν: άλλο αντι-ανάπτυξη (ύφεση) κι άλλο απο-ανάπτυξη. Μπορεί η δεύτερη να είναι απάντηση στην πρώτη; Ακριβώς! Απο-ανάπτυξη δεν σημαίνει ύφεση, δηλαδή σταθερό η μειωμένο ΑΕΠ εντός μιας οι­κονομίας και μιας κοινωνίας «ανάπτυξης». Από-ανάπτυξη σημαίνει νέων θεσμών και μοντέλων συμβίωσης που θα μας επιτρέπουν να ζούμε καλύτερα και ποιοτικότερα, κι ας πέφτει το ΑΕΠ.
Τι προτείνουν τα κινήματα της απο-ανάπτυξης για τις φτωχές χώρες και τι για τις υπεραναπτυγμένες, πλούσιες χώρες; Όπως πρώτος έγραψε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, η φαντασίωση της «διαρκούς οικονομικής ανάπτυξης» ήταν ο Δούρειος Ίππος της προ­τεσταντικής Δύσης νια να κατακτήσει πολιτισμικά τον υπόλοιπο κόσμο – του μεσογειακού περι­λαμβανομένου. Ας αφήσουμε τις «φτωχές» χώ­ρες στην ησυχία τους, να αποφασίσουν οι ί­διες τι θα κάνουν με τους φυσικούς τους πόρους και να ορίσουν το ενδογενές και αυτόνομο μο­ντέλο εξέλιξης τους όπως επιθυμούν. Σίγουρα αυτό θα απαιτεί πολύ μεγαλύτερη παραγωγή και κατανάλωση βασικών αγαθών απ’ ό,τι σή­μερα, αλλά δεν είναι απαραίτητο να είναι ε­πανάληψη του μοντέλου της Δύσης. Δεν χρει­αζόμαστε όλοι πλάσμα τηλεοράσεις για να εί­μαστε ευτυχισμένοι.
Για τις υπεραναπτυγμένες πλούσιες χώρες απαιτείται μια διαδικασία ομαλής μετάβασης σε ένα μέλλον με λιγότερη και ποιοτικότερη παραγωγή και κατανάλωση, με την ευημερία να προκύπτει από τις ανθρώπινες σχέσεις και τα κοινωνικά, όχι τα υλικά, αγαθά.
Πολιτικές προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση είναι η μείωση του ωραρίου, η θέσπιση βασικού μισθού, η έμφαση σε δημόσιες επενδύσεις, σε αποκεντρωμένες πράσινες υποδομές και σε κοινωνικό αγαθά και χώρους χαμηλού κόστους (πάρκα, πλατείες, καλλιτεχνικές εκ­δηλώσεις). Και συνοδεύονται από συγκεκρι­μένες προτάσεις κοινοτικής ζωής εδώ, πέρα α­πό τον κορσέ της «αγοράς», συνεταιρισμούς παραγωγής και κατανάλωσης, εναλλακτικές μορφές συναλλαγής και ανταλλαγής, όπως το­πικά νομίσματα, τράπεζες χρόνου, απευθείας ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών.
Υπάρχει μήπως ένα στοιχείο αναχωρητισμού στις πρωτοβουλίες απο-ανάπτυξης – κάτι που θυμίζει κινήματα της δεκαετίας του ’60 (χίπις, new age κ.λπ.); Όχι, οι καιροί αλλάζουν και το κίνημα για την απο-ανάπτυξη έχει πάρει τα μαθήματα του πα­ρελθόντος. Δεν χρειάζεται, ούτε πρόκειται να γυρίσουμε στον καιρό των σπηλαίων. Και ού­τε πρόκειται να πάμε μακριά, ούτε να διαρκέ­σουμε πολύ, αν εμείς «αναχωρήσουμε», αλλά η υπόλοιπη κοινωνία συνεχίσει όπως είχε. Το πολύ πολύ να φτιάξουμε μια νέα μόδα για την επόμενη καμπάνια της Levis… Η απο-ανάπτυξη προτείνει διαφορετικά μοντέλα διαβίωσης και συγκεκριμένους πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς, εντός των οποίων μπορούν να ευδο­κιμήσουν.
Εμένα οι κοινότητες της από-ανάπτυξης δεν μου θυμίζουν τόσο κοινόβια της δεκαε­τίας του ’60 όσο μια αναβίωση της Ελλάδας που αγαπήσαμε και χάσαμε, της Ελλάδας του χωριού, των νησιών και της κοινότητας, με ό­λα τα καλά της απλότητας και της συντροφι­κότητας, και χωρίς τα βαρίδια του παρελθό­ντος (καταπίεση, έλλειψη βασικών ελευθεριών κ.λπ.).
Τι εμπειρίες υπάρχουν διεθνώς; Πόσο βιώσιμες και επιτυχημένες είναι; Δεν υπάρχει χώρα που να έχει ηθελημένα ε­πιλέξει διαδικασία απο-ανάπτυξης. Αλλά υ­πάρχουν τα εξής στοιχεία:
Πρώτον, η μανία για ανάπτυξη είναι πρόσφατη και δυτικής προέλευσης – υπάρχουν πολλά παραδείγματα πολιτισμών του παρελ­θόντος (του αρχαιοελληνικού συμπεριλαμβα­νομένου) για τους οποίους η ανάπτυξη δεν ή­ταν αυτοσκοπός.
Δεύτερον, υπάρχουν παραδείγματα χαίρων που οι συνθήκες συνεχόμενης ύφεσης και μεί­ωσης του ΑΕΠ δεν έχουν επηρεάσει την κοι­νωνία. Η Ιαπωνία έχει μηδενική αύξηση του ΑΕΠ τα τελευταία δέκα χρόνια, αλλά δεν ακούμε για καμιά κοινωνική κρίση εκεί. Ας μάθουμε κάτι και από το παράδειγμα της Κούβας, όχι φυσι­κά στο πολιτικό επίπεδο της έλλειψης δημο­κρατίας, αλλά στο ότι οι καλές δημόσιες υπη­ρεσίες –η παιδεία, η υγεία, οι δημόσιοι χώροι – δεν κοστίζουν. Το επίπεδο θνησιμότητας στην Κούβα είναι το ίδιο με τις ΗΠΑ.
Τρίτον, υπάρχουν ομάδες ανθρώπων, κοι­νότητες και δήμοι που πειραματίζονται εδώ και τώρα με εναλλακτικά μοντέλα διαβίωσης. Στην Καταλονία, ομάδες ανθρώπων αυτο-οργανώνονται εν μέσω κρίσης και βρίσκουν την ευτυχία πέρα από την οικονομία της αγοράς και του κέρδους.
Η απο-ανάπτυξη είναι τελικά μια α­πάντηση στον καπιταλισμό της κατα­στροφής; Πώς επιλύει τις μεγάλες αντιθέσεις του (κατανομή του πλούτου, σχέ­σεις ιδιοκτησίας, παραγωγής, εξουσίας κ.λ.π.); Ή μήπως είναι περισσότερο ένας εναλλακτικός τρόπος ζωής για το «εδώ και τώρα»; Είναι ένας εναλλακτικός προς τον καπιταλι­σμό τρόπος οργάνωσης της ζωής με διαφο­ρετικές σχέσεις ιδιοκτησίας, παραγωγής, κα­τανομής, εξουσίας και δημοκρατίας, με τις ο­ποίες πειραματίζονται ομάδες «εδώ και τώρα» και οι οποίες προσφέρουν ένα γενικότερο μο­ντέλο και για την υπόλοιπη κοινωνία. Οι αρ­χές ίσως θυμίζουν κάτι από ρομαντικό σο­σιαλισμό: συνεταιριστική παραγωγή και κα­τανάλωση, αναδιανομή του πλούτου, άμεση δημοκρατία. Καμία σχέση φυσικά με τον υ­παρκτό, κρατικό σοσιαλισμό της γραφειο­κρατίας, ο οποίος κατέρρευσε για τον ίδιο λόγο για τον οποίο θα καταρρεύσει και ο κα­πιταλισμός: τη μανία για συνεχή ανάπτυξη. Τελικά, το δίλημμα της εποχής μας είναι λοι­πόν: απο-ανάπτυξη ή βαρβαρότητα;
 
 

Share this:

  • Tweet
  • Email

Related

Category: ΑπόψειςBy apokoinou18/03/20111 Comment
Share this post

Author: apokoinou

Post navigation

PreviousPrevious post:Τοπικοποίηση: Μια απάντηση στην παγκοσμιοποίησηNextNext post:Οικονομική απο-ανάπτυξη για οικολογική βιωσιμότητα και κοινωνική δικαιοσύνη

Related posts

Πώς το Black Mirror εφαρμόζεται στην Κίνα
10/01/2019
ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ «ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»
08/01/2019
Η Γη δεν θα σωθεί με καλύτερου (οικολογικού) είδους ποτηράκια καφέ μιας χρήσης
31/12/2018
Γαλοπούλα η φιλόσοφος
23/12/2018
Γνώση: ύβρις ή αρετή;
18/12/2018
Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και τα πολιτικά ζητήματα που μας θέτει
18/12/2018

1 Comment

  1. απολλυμενος says:
    21/08/2011 at 13:44

    Αυτη τη στιγμη δεν χρειαζομαστε πρωθυπουργους διαχειριστες αλλα ανθρωπο με οραμα σαν τον Καλλη.Πολιτες του κοσμου συνταχθειτε.

     Log in to Reply

You must log in to post a comment.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Recent Posts
  • Αποανάπτυξη-Εργασία-Οικονομία-Θεσμικές Αλλαγές
  • Με αφορμή τις τοπικές εκλογές:Με ποιές ρεαλιστικές πολιτικές στις τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε την ευζωία των “πολλών”
  • Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ –ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ στη διαδικασία παραγωγής και διανομής της τροφής
  • Κάλεσμα στην “Αποκοινού” συνέλευση 17-19 Μαϊου
  • Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
Recent Comments
  • Δημήτρης on Το ιδιωτικοποιημένο άτομο
  • Anonymous on Hello world!
  • wireless on ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
  • ALEXANDROS on Η πολιτική απάθεια ως σύμπτωμα
  • ThemeNectar on The Field
Archives
  • October 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013
  • March 2013
  • February 2013
  • January 2013
  • December 2012
  • November 2012
  • October 2012
  • September 2012
  • August 2012
  • July 2012
  • June 2012
  • May 2012
  • April 2012
  • March 2012
  • February 2012
  • January 2012
  • December 2011
  • November 2011
  • October 2011
  • September 2011
  • August 2011
  • July 2011
  • June 2011
  • May 2011
  • April 2011
  • March 2011
  • February 2011
Categories
  • Books
  • Food for thought
  • Topika_Kinimata
  • Uncategorised
  • Uncategorized
  • Video
  • Απόψεις
  • Αρχείο Άρθρων
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Εκδηλώσεις
  • Συνέλευση
  • Συνεντεύξεις – Τύπος
  • Χωρίς κατηγορία
Meta
  • Log in
  • Entries feed
  • Comments feed
  • WordPress.org
Apokoinou team. Powered by Ecogaia

 

Loading Comments...
 

You must be logged in to post a comment.

    loading Cancel
    Post was not sent - check your email addresses!
    Email check failed, please try again
    Sorry, your blog cannot share posts by email.