Skip to content
ΑποΚοινού
ΑποΚοινού
Αποανάπτυξη, Άμεση Δημοκρατία & Αυτοδιαχείρηση
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
Φοίβος Ζαφειρίδης *
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ίδρυσα τη Θ.Κ. «Ιθάκη», πολλοί από τους εξαρτημένους που προσέρχονταν για να γίνουν μέλη της Κοινότητας, προέρχονταν από τα λούμπεν στρώματα των μεγάλων πόλεων και οι περισσότεροι από αυτούς είχαν ήδη ξεκινήσει την καριέρα τους στον κόσμο του εγκλήματος.
Το ίδιο, άλλωστε, είχε συμβεί στην Αμερική τη δεκαετία του 1960 και στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1970. Το γεγονός αυτό με υποχρέωσε στη μελέτη του επίσημου σωφρονιστικού συστήματος και του κόσμου του εγκλήματος, προκειμένου οι λειτουργικές επιλογές της Κοινότητας να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες αυτών των ανθρώπων. Εξάλλου, πολύτιμη εμπειρία στις μέχρι τότε γνώσεις μου προσέθεσαν τα προγράμματα που ξεκινήσαμε το 1988 για εξαρτημένους, ως ΚΕΘΕΑ πλέον, στις Φυλακές Κορυδαλλού και Χαλάστρας.
Τόσο ο υπόκοσμος όσο και οι φυλακές διέπονται από αυστηρότατη ιεραρχία, δικό τους «αξιακό» σύστημα και αυστηρούς κώδικες συμπεριφοράς. Αυτά διασφαλίζουν την άσκηση ασύδοτης εξουσίας από επώνυμα και ανώνυμα κέντρα του υποκόσμου.
Κατά κανόνα στον υπόκοσμο συναθροίζονται ανώριμες προσωπικότητες που πάσχουν από υπερβολική ανασφάλεια, ένταση, άγχος, ψυχικό πόνο, μοναξιά και έλλειψη ηθικών αξιών. Ως αντάλλαγμα της ένταξης και της υποταγής στην ιεραρχία του και τους σκοπούς του, ο υπόκοσμος προσφέρει ψευδαίσθηση δύναμης, ασφάλειας, ανθρώπινης σχέσης, αλλά κυρίως υλικά ανταλλάγματα.
Η θέση στην ιεραρχία προσδιορίζεται αποκλειστικά από τον κυνισμό και την απληστία για δύναμη και χρήμα, ενώ «φιλίες» και «παρέες» καθορίζονται από τα κοινά οικονομικά συμφέροντα. Η αμφισβήτηση της ιεραρχίας και των κωδίκων επισύρει βαρύτατες τιμωρίες, έτσι ώστε ο φόβος να αποτελεί έναν ακόμα συνδετικό κρίκο μεταξύ των μελών του υποκόσμου και όσους συνδέονται με αυτόν.
Για όλους αυτούς τους λόγους, ο υπόκοσμος αποτελεί ένα υποσύστημα που στις σύγχρονες κοινωνίες λειτουργεί στη σκιά του επίσημου συστήματος που αποτελούν κοινωνία και πολιτεία με τους επίσημους θεσμούς και τις αξίες τους. Σύστημα και υποσύστημα εξαιτίας των διαφορετικών αντιλήψεων και στάσεων υποτίθεται ότι δεν συνεργάζονται και δεν διαπλέκονται.
Αλλωστε, το επίσημο σύστημα στηλιτεύει όλα όσα περιγράφηκαν και συναπαρτίζουν την υποκουλτούρα του υποσυστήματος, εστιάζοντας κυρίως στην έλλειψη ανθρωπιστικών/ηθικών αξιών που χαρακτηρίζει τον κόσμο του εγκλήματος. Οι επαφές μεταξύ τους (εξαγορά προσώπων με υψηλές θέσεις στους θεσμούς του συστήματος, ξέπλυμα του χρήματος του υποκόσμου από επίσημους θεσμούς όπως οι τράπεζες) λαμβάνουν χώρα ατύπως/παρανόμως, διώκονται ποινικά και είναι ηθικά κατακριτέες.
Ο μόνος επίσημα θεσμοθετημένος χώρος συνάντησης συστήματος και υποσυστήματος είναι οι κάθε είδους φυλακές, που κατ’ ευφημισμό ονομάζονται «σωφρονιστικά καταστήματα».
Περιέργως, όμως, αυτά τα καταστήματα δεν αποτελούν, όπως θα ήταν αναμενόμενο, χώρο σύγκρουσης μεταξύ διαφορετικών στάσεων, αξιακών συστημάτων και τρόπων ζωής, αλλά χώρο συμβιβασμού των αντιμαχόμενων εξουσιών κράτους και υποκόσμου (παρακράτους): το κράτος κατέχει την τυπική εξουσία διαμέσου της υπαλληλικής ιεραρχίας της φυλακής, ο υπόκοσμος την άτυπη αλλά ουσιαστική εξουσία, αφού επιβάλλει τον δικό του «πολιτισμό», τους δικούς του κώδικες και τους δικούς του αρχηγούς στην καθημερινότητα της φυλακής.
Αυτός ο παρασκηνιακός συμβιβασμός που λαμβάνει χώρα σε κάθε σωφρονιστικό κατάστημα αποκαλύπτει το πραγματικό πρόσωπο της κρατικής εξουσίας στα σύγχρονα κράτη. Γιατί πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν το ήθος της πολιτικής εξουσίας ήταν πράγματι διαφορετικό από αυτό της παρακρατικής εξουσίας του υποκόσμου;
Πράγματι, κοινό έδαφος για την επίτευξη αυτής της άτυπης συμφωνίας αποτελεί ο κυνισμός και η ιδιοτέλεια και των δύο πλευρών. Ισως αυτό που αποκαλύπτει η κατάσταση στις φυλακές είναι ότι δεν υπάρχει ήθος στην επίσημη εξουσία, όσο ηθικός και αν είναι ο διακηρυκτικός της λόγος.
Η εξουσία είναι από τη φύση της ιδιοτελής. Ηθική υπάρχει στο προσωπικό παράδειγμα. Εάν οι διαπιστευμένοι υπάλληλοι της πολιτειακής εξουσίας αποτελούσαν υποδείγματα ενός άλλου ήθους και στάσεων ζωής, οι έγκλειστοι θα έρχονταν σε πραγματικά δύσκολη θέση και θα ήταν δύσκολο να αποφύγουν τον δρόμο της αλλαγής. Αντίθετα, αυτό που τα μέλη του υποκόσμου αντιλαμβάνονται στην επαφή τους με τους επίσημους θεσμούς του συστήματος δικαιώνει τις μέχρι τώρα επιλογές τους.
Αυτή η πραγματικότητα καθιστά εκ των πραγμάτων τη φυλακή προέκταση του χώρου του υποκόσμου και ως εκ τούτου σχετικά ανώδυνη υπόθεση, για τον κόσμο του εγκλήματος, τον εγκλεισμό σε αυτήν. Αν ισχυριστεί κανείς ότι ο φυλακισμένος στερείται το αγαθό της ελευθερίας, τότε δεν γνωρίζει ότι η ζωή στον κόσμο του εγκλήματος ισοδυναμεί για πολλούς με σκληρότερη φυλάκιση.
Αν σκεφτεί κανείς ότι ο καταδικασμένος σε φυλάκιση χάνει τη ζωή του και το νόημα της ζωής, ίσως δεν γνωρίζει ότι η ζωή στις πιάτσες του υποκόσμου δεν έχει απολύτως κανένα ουσιαστικό νόημα, αλλά πάμπολλα ψευδονοήματα με κυριότερα την απόκτηση χρήματος και δύναμης.
Ετσι για τους περισσότερους που ακολουθούν εγκληματική καριέρα δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη ζωή τους έξω και τη ζωή τους μέσα στη φυλακή. Κατ’ επέκταση, η φυλάκιση δεν αποτελεί σοβαρό αντικίνητρο προκειμένου να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους, έναντι των ισχυρών κινήτρων που προσφέρει η εγκληματική συμπεριφορά. Αυτό ερμηνεύει γιατί ο εγκλεισμός στο υπάρχον σωφρονιστικό σύστημα σπάνια βελτιώνει την παραβατική συμπεριφορά, ενώ πιο συχνά τη χειροτερεύει.
* δρος, ψυχίατρος, επιστημονικός υπεύθυνος Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας του ΑΠΘ
 

Share this:

  • Tweet
  • Email

Related

Category: Απόψεις, Αρχείο ΆρθρωνBy apokoinou12/06/2015Leave a comment
Share this post

Author: apokoinou

Post navigation

PreviousPrevious post:John Holloway – Η Κριτική Σκέψη απέναντι στη Λερναία Ύδρα του καπιταλισμούNextNext post:Ποια ελληνική τραγωδία;

Related posts

Πώς το Black Mirror εφαρμόζεται στην Κίνα
10/01/2019
ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ «ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»
08/01/2019
Η Γη δεν θα σωθεί με καλύτερου (οικολογικού) είδους ποτηράκια καφέ μιας χρήσης
31/12/2018
Γαλοπούλα η φιλόσοφος
23/12/2018
Γνώση: ύβρις ή αρετή;
18/12/2018
Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και τα πολιτικά ζητήματα που μας θέτει
18/12/2018

You must log in to post a comment.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Recent Posts
  • Αποανάπτυξη-Εργασία-Οικονομία-Θεσμικές Αλλαγές
  • Με αφορμή τις τοπικές εκλογές:Με ποιές ρεαλιστικές πολιτικές στις τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε την ευζωία των “πολλών”
  • Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ –ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ στη διαδικασία παραγωγής και διανομής της τροφής
  • Κάλεσμα στην “Αποκοινού” συνέλευση 17-19 Μαϊου
  • Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
Recent Comments
  • Δημήτρης on Το ιδιωτικοποιημένο άτομο
  • Anonymous on Hello world!
  • wireless on ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
  • ALEXANDROS on Η πολιτική απάθεια ως σύμπτωμα
  • ThemeNectar on The Field
Archives
  • October 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013
  • March 2013
  • February 2013
  • January 2013
  • December 2012
  • November 2012
  • October 2012
  • September 2012
  • August 2012
  • July 2012
  • June 2012
  • May 2012
  • April 2012
  • March 2012
  • February 2012
  • January 2012
  • December 2011
  • November 2011
  • October 2011
  • September 2011
  • August 2011
  • July 2011
  • June 2011
  • May 2011
  • April 2011
  • March 2011
  • February 2011
Categories
  • Books
  • Food for thought
  • Topika_Kinimata
  • Uncategorised
  • Uncategorized
  • Video
  • Απόψεις
  • Αρχείο Άρθρων
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Εκδηλώσεις
  • Συνέλευση
  • Συνεντεύξεις – Τύπος
  • Χωρίς κατηγορία
Meta
  • Log in
  • Entries feed
  • Comments feed
  • WordPress.org
Apokoinou team. Powered by Ecogaia

loading Cancel
Post was not sent - check your email addresses!
Email check failed, please try again
Sorry, your blog cannot share posts by email.
 

Loading Comments...
 

You must be logged in to post a comment.