Skip to content
ΑποΚοινού
ΑποΚοινού
Αποανάπτυξη, Άμεση Δημοκρατία & Αυτοδιαχείρηση
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum

a5fa52c9-3671-4991-af62-d419da17a03b_1
«Ζω ολοένα και περισσότερο με τη συνειδητοποίηση και την αίσθηση της παρουσίας του άγνωστου μέσα στο γνωστό, του αινίγματος μέσα στο τετριμμένο, του μυστηρίου σε κάθε πράγμα και κυρίως των προόδων  μιας νέας άγνοιας σε κάθε πρόοδο της γνώσης.»
Εντγκάρ Μορέν
Γνώση, άγνοια, μυστήριο, στο βιβλίο με αυτόν τον τίτλο, εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, ο Εντγκάρ Μορέν μας εισάγει σε μια συζήτηση που σχεδόν έκλεισε πριν καν ξεκινήσει ο Γκέντελ. Την ισχυρότερη διάψευση της γνωσιακής παντοδυναμίας έδωσε μια κατεξοχήν ορθολογική επιστήμη, τα μαθηματικά. Ο Γκέντελ με το θεώρημα της μη-πληρότητας απέδειξε ότι «δεν υπάρχει τέλεια και οριστική εξήγηση.» Οι κάτοχοι της γνώσης βρίσκονται στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας διότι εκτός των άλλων υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η γνώση είναι απελευθερωτική, γεγονός που στηρίζεται στην ορθολογική ματαιοδοξία ότι τίποτα στη φύση δεν είναι απρόσιτο στη γνώση. Η γνώση όμως είναι αέναα ατελής, οι εξηγήσεις έχουν όρια. Όταν ερμηνεύοντας ένα φαινόμενο σταματάμε την ερμηνεία, θεωρώντας ότι βρήκαμε την τελική αιτία, αυτό γίνεται με αυθαίρετο τρόπο.  Μια άλλη εξήγηση θα δείξει στη συνέχεια ότι άλλη είναι η έσχατη αιτία και ούτω καθ’ εξής. Οι εξηγήσεις όπως σημειώνει ο Ε. Μορέν «θεμελιώνονται σε προτάσεις ανεξήγητες. Η εξήγηση που δώσαμε για το σύμπαν μας ότι προήλθε από ανάδυση, είναι η ίδια μη εξηγήσιμη… η επιστήμη μας κατέστησε γνώστες των γραναζιών της μηχανής, μα αδαείς όσον αφορά την μηχανή την ίδια».
Η διαλεκτική σχέση γνώσης-άγνοιας είναι ότι το άγνωστο βρίσκεται στο εσωτερικό του γνωστού, ό,τι δηλαδή διασαφηνίζεται καθίσταται σκοτεινό δίχως να σταματά να φωτίζεται, διότι «όποιος αυξάνει τη γνώση αυξάνει την άγνοιά του (F. Schlegel). » Έχοντας κατά νου τα παραπάνω εύκολα κανείς αντιλαμβάνεται  την ρηχότητα του ιδεολογήματος των φιλελεύθερων περί αριστείας ή την ανεπάρκεια της αριστερής αντίληψης για ίση πρόσβαση στην αριστεία χωρίς ταξικούς φραγμούς. Η άγνοια μέσα στη γνώση χαρακτηρίζει τους άριστους της γνώσης με ή χωρίς ταξικούς φραγμούς. Γιατί όμως αυτή η επιμονή στη δημόσια συζήτηση για την αριστεία; Για τους φιλελεύθερους ο νεωτερικός κόσμος είναι από τη φύση του ανταγωνιστικός και ατομοκεντρικός. Ο πιο ασφαλής δρόμος για το εξατομικευμένο άτομο του φιλελεύθερου κόσμου για να πραγματώσει την ύπαρξή του είναι να δημιουργήσει δια μέσου της αριστείας τις προϋποθέσεις κοινωνικής ανόδου στην ιεραρχία, στην εξουσία. Το ότι η πρόσβαση στη γνώση αποτελεί δύναμη και εισιτήριο για την αναρρίχηση στην πυραμίδα της κοινωνικής ιεραρχίας είναι γνωστό από αρχαιοτάτων χρόνων. Σύμφωνα με την πλούσια ελληνική γλώσσα ο άριστος σε μια ανταγωνιστική κοινωνία είναι ένα άτομο που εν δυνάμει επιδιώκει εξουσία, αξιώματα, είναι ένας αρχολίπαρος, σπουδάρχης, θεσιθήρας, φύλαρχος.
Στον αντίποδα, αν δεν έχουν προσχωρήσει ήδη αρκετοί από την αριστερά στην παραπάνω αντίληψη, η αριστερά προβάλλει την πεποίθηση ότι η πρόσβαση στη γνώση χωρίς ταξικές διακρίσεις θα οδηγήσει σε ένα επίγειο παράδεισο, στην άρση των αδιαφανειών της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι άνθρωποι θα γίνουν καλύτεροι όσο είναι περισσότερο μορφωμένοι. Γι’ αυτό ο θεός της αριστεράς είναι ο Προμηθέας που έκλεψε τη φωτιά (γνώση) για να τη δώσει στους ανθρώπους. Την πίστη ότι η γνώση είναι το μέσο για ένα καλύτερο κόσμο εξέφρασε ο Πλάτωνας λέγοντας ότι «όταν η φιλόσοφοι βασιλέψουν και οι βασιλιάδες φιλοσοφήσουν, μόνο τότε θα ευτυχήσουν οι λαοί», ή ο Λ. Τρότσκι που φανταζόταν ότι στην άλλη κοινωνία ο άνθρωπος θα γίνει «απείρως σοφότερος και θα ανέλθει στα ύψη ενός Αριστοτέλη, ενός Γκέτε, ενός Μαρξ». Το ερώτημα που προκύπτει είναι βέβαια αδυσώπητο και η απάντησή του δεν είναι η αφελής ρήση «ότι φταίει ο καπιταλισμός». Γιατί μετά τον Διαφωτισμό, στις σημερινές δηλαδή κοινωνίες των φώτων, παρ’ όλη την τεράστια ποσότητα γνώσης που έχει συσσωρευθεί, η οποία θα επέτρεπε στους ανθρώπους να κάνουν το σωστό, αυτοί συνεχίζουν να πράττουν με ιδιοτέλεια και βαρβαρότητα; Η απάντηση ότι φταίει η παιδεία μας, η ελλιπής γνώση είναι η εύκολη απάντηση. Η εκπαίδευση μας μαθαίνει να διαβάζουμε, να γράφουμε, να υπολογίζουμε, μας παρέχει τη δυνατότητα να έχουμε μια γενική παιδεία ( φυσικές επιστήμες, επιστήμες του ανθρώπου), μας εφοδιάζει με την δυνατότητα να ασκήσουμε ένα επάγγελμα, αλλά δεν μας μετατρέπει από εγωιστές σε αλτρουιστές- ο ορθολογικός ατομιστής χρησιμοποιεί τις πιο προχωρημένες γνώσεις για να υπηρετήσει το συμφέρον του- ούτε μας δίνει εργαλεία για να αντιμετωπίσουμε τις αυταπάτες μας, τα λάθη μας, που συνεχώς επαναλαμβάνουμε. Αν όμως ισχύει ότι η πραγματικότητα αποκαλύπτεται όταν ρίχνουμε φως στο σκοτάδι αλλά ταυτόχρονα όταν φωτίζεται σκοτεινιάζει, γιατί να ασχολούμαστε με την πραγματικότητα, με το μυστήριο της ζωής, με τον άνθρωπο; Ίσως την απάντηση την έδωσε ο Ντοστογιέφσκι : « ο άνθρωπος είναι ένα μυστήριο. Αν περάσουμε όλη μας τη ζωή να το διαλευκάνουμε ο χρόνος μας δεν θα πάει χαμένος. Ασχολούμαι με αυτό το μυστήριο γιατί θέλω να είμαι άνθρωπος».
Περισσότερο όμως από τη γνώση, για να χτίσουμε ένα καλύτερο κόσμο, χρειαζόμαστε να ενθαρρύνουμε ένα σύνολο ανθρωπίνων αρετών, που δεν έχουν ευθεία σχέση με τη γνώση, όπως η ευθύτητα, η τιμιότητα, η ηθική, η καλοσύνη, η ανιδιοτέλεια και η γενναιοδωρία, η αλληλεγγύη. Ίσως μια κρητική μαντινάδα είναι η απάντηση : «βρείτε μου έναν άνθρωπο να τά ‘χει μάθει όλα γιατί εγώ δεν τα ‘μαθα μα δε με νοιάζει κιόλας». Η ζωή τελικά είναι αδυσώπητη, φρικτή, υπέροχη, κακοφωνία και συμφωνία, είναι τραγική.
Χάρης Ναξάκης

Share this:

  • Tweet
  • Email

Related

Category: Απόψεις, Αρχείο Άρθρων, ΒιβλιογραφίαBy Giannis18/12/2018Leave a comment
Share this post

Author: Giannis

Post navigation

PreviousPrevious post:Γαλοπούλα η φιλόσοφοςNextNext post:Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και τα πολιτικά ζητήματα που μας θέτει

Related posts

Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
16/04/2019
Πώς το Black Mirror εφαρμόζεται στην Κίνα
10/01/2019
ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ «ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»
08/01/2019
Η Γη δεν θα σωθεί με καλύτερου (οικολογικού) είδους ποτηράκια καφέ μιας χρήσης
31/12/2018
Γαλοπούλα η φιλόσοφος
23/12/2018
Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και τα πολιτικά ζητήματα που μας θέτει
18/12/2018

You must log in to post a comment.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Recent Posts
  • Αποανάπτυξη-Εργασία-Οικονομία-Θεσμικές Αλλαγές
  • Με αφορμή τις τοπικές εκλογές:Με ποιές ρεαλιστικές πολιτικές στις τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε την ευζωία των “πολλών”
  • Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ –ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ στη διαδικασία παραγωγής και διανομής της τροφής
  • Κάλεσμα στην “Αποκοινού” συνέλευση 17-19 Μαϊου
  • Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
Recent Comments
  • Δημήτρης on Το ιδιωτικοποιημένο άτομο
  • Anonymous on Hello world!
  • wireless on ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
  • ALEXANDROS on Η πολιτική απάθεια ως σύμπτωμα
  • ThemeNectar on The Field
Archives
  • October 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013
  • March 2013
  • February 2013
  • January 2013
  • December 2012
  • November 2012
  • October 2012
  • September 2012
  • August 2012
  • July 2012
  • June 2012
  • May 2012
  • April 2012
  • March 2012
  • February 2012
  • January 2012
  • December 2011
  • November 2011
  • October 2011
  • September 2011
  • August 2011
  • July 2011
  • June 2011
  • May 2011
  • April 2011
  • March 2011
  • February 2011
Categories
  • Books
  • Food for thought
  • Topika_Kinimata
  • Uncategorised
  • Uncategorized
  • Video
  • Απόψεις
  • Αρχείο Άρθρων
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Εκδηλώσεις
  • Συνέλευση
  • Συνεντεύξεις – Τύπος
  • Χωρίς κατηγορία
Meta
  • Log in
  • Entries feed
  • Comments feed
  • WordPress.org
Apokoinou team. Powered by Ecogaia

 

Loading Comments...
 

You must be logged in to post a comment.

    loading Cancel
    Post was not sent - check your email addresses!
    Email check failed, please try again
    Sorry, your blog cannot share posts by email.