Skip to content
ΑποΚοινού
ΑποΚοινού
Αποανάπτυξη, Άμεση Δημοκρατία & Αυτοδιαχείρηση
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum
  • Αρχική
  • Για Εμάς
  • Δράσεις
  • Κινήματα
    • Τοπικά Κινήματα
    • Διεθνή Κινήματα
  • Αρθρα
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Forum

ae28dfa1-fad7-424e-aea2-329d63b6164d_2
του Χάρη Ναξάκη
Ο Εντγκάρ Μορέν γεννήθηκε στο Παρίσι από γονείς εβραίους της διασποράς, που έζησαν χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Μετά από τη διαγραφή του από το γαλλικό ΚΚ (1951) παραμένει πολιτικά αυτόνομος στο χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς. Το 1957 μαζί με τον Κ. Αξελό ίδρυσε το περιοδικό Arguments και έχει διατελέσει διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας. Το βιβλίο του «Η Μέθοδος, 6. Ηθική», είναι το τελευταίο βιβλίο ενός τεράστιου έργου του Μορέν στο οποίο αναπτύσσει τις αρχές της πολύπλοκης γνώσης και εξετάζει ειδικότερα την ηθική. Θα σταθώ μόνο στα συμπεράσματα του βιβλίου που αφορούν το αίνιγμα του καλού και του κακού. Η συζήτηση για το κακό αναζωπυρώθηκε μετά τις θηριωδίες των ναζί στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, παρότι έχουν συστηματικά αποσιωπηθεί μεγαλύτερης έκτασης αφανισμοί ανθρώπων από των άνθρωπο, όπως για παράδειγμα η εξόντωση από τους Ευρωπαίους των 100.000.000 ιθαγενών της Αμερικής. Αυτή τη γενοκτονία τα βιβλία της ιστορίας την ονομάζουν ανακάλυψη της Αμερικής. Την Αμερική όμως την είχαν ανακαλύψει αιώνες πριν  οι ιθαγενείς κάτοικοί της, αλλά για τον δυτικό πολιτισμό αυτοί δεν ήταν άνθρωποι. Η ιστορία που διδάσκεται στα σχολεία είναι η ιστορία των νικητών. Αρκετοί διανοούμενοι μετά το ολοκαύτωμα των Εβραίων από τους ναζί διατύπωσαν την άποψη ότι επρόκειτο για το απόλυτο κακό, για ένα διαβολικό συμβάν, που δεν μπορεί να ενταχθεί στην ανθρώπινη ιστορία. Λάθος, πρόκειται για ένα επαναλαμβανόμενο συμβάν, που το επιβεβαιώνει η γενοκτονία των ιθαγενών της Αμερικής και τόσες άλλες. Η βαρβαρότητα του homo sapiens δεν εμφανίστηκε στην ιστορία με το Άουσβιτς. Ο sapiens όπως σημειώνει ο Ε. Μορέν «εξολόθρευσε τους νεατερντάλιους, τους Ινδιάνους της Αμερικής, τους Αβορίγινες της Αυστραλίας, εφηύρε την δουλοκτησία και τα γκουλάγκ. Η βαρβαρότητα βρίσκεται μέσα μας».
Στην γερμανοεβραία φιλόσοφο Χ. Άρεντ οφείλουμε μια μεγάλη αλήθεια. Το κακό είναι κοινότυπο. Για να διαπραχθεί δεν χρειάζονται τέρατα αλλά κοινοί, φυσιολογικοί άνθρωποι, σαν αυτούς της διπλανής πόρτας. Με αφορμή την δίκη της Νυρεμβέργης η Άρεντ παρατήρησε ότι «τα περισσότερα μέλη των ες-ες δεν ήταν ούτε διεστραμμένοι, ούτε σαδιστές. Αντιθέτως ήταν τρομερά και τρομακτικά φυσιολογικοί άνθρωποι», όπως βέβαια και οι πλειοψηφία των Γερμανών πολιτών που είτε συμμετείχε είτε ανέχτηκε τις ναζιστικές θηριωδίες. Η θέση όμως της Άρεντ ότι το κακό είναι κοινότυπο, υπάρχει γύρω μας και διαπράττεται από συνήθεια, ως καθήκον, ως υπακοή στους νόμους και τις εντολές, εντέλει ασυνείδητα, δεν είναι επαρκής. Ο Χ. Χίμλερ, αρχηγός των ες-ες, δεν υπάκουσε στους νόμους, στους ανώτερους του, δεν λειτούργησε ασυνείδητα, αλλά σχεδίασε και ορθολογικά οργάνωσε το κακό, έκανε την γενοκτονία σκοπό, επάγγελμα. Ο Χίμλερ διατύπωσε ως εξής το σχέδιο της τελικής λύσης για τους Εβραίους: «Τι θα κάνουμε με τις γυναίκες και τα παιδιά; Αποφάσισα να βρω μια εντελώς καθαρή λύση. Θεωρώ ότι δεν έχω κανένα δικαίωμα να ξεριζώσω τους άντρες και να αφήσω πίσω τους εκδικητές με τη μορφή παιδιών να μεγαλώνουν και να αναμετρηθούν με τους γιούς και τα εγγόνια μας. Έπρεπε να παρθεί μια δύσκολη απόφαση να εξαφανιστούν οι άνθρωποι αυτοί από το πρόσωπο της γης». Ο σκοπός του Χίμλερ ήταν η προγραμματισμένη εξόντωση ενός λαού και η καταστροφικότητα αυτού του σκοπού ταυτίστηκε με την καταστροφικότητα των μέσων που χρησιμοποιήθηκαν για να επιτευχθεί ο σκοπός. Αυτό το κακό δεν είναι απλώς κοινότυπο, δεν είναι αποτέλεσμα της έλλειψης λογικής και παιδείας, είναι ριζικό. Το ολοκαύτωμα δεν είναι ολοκαύτωμα της ανθρωπιάς διότι η ανθρώπινη ταυτότητα εμπεριέχει το ολοκαύτωμα. Μεγαλύτερη απόδειξη γι’ αυτό είναι οι σημερινοί Εβραίοι που από θύματα έγιναν θύτες οργανώνοντας τα παλαιστινιακά ολοκαυτώματα.
Τι σημαίνει όμως ότι το κακό είναι ριζικό; Σημαίνει ότι το κακό είναι ανθρώπινο, δεν είναι μια εκτροπή από τα ανθρώπινα, και ότι ταυτόχρονα τα «κακά δεν είναι δυνατόν να εκλείψουν», όπως έλεγε ο Σωκράτης στον Θεαίτητο. Η επίγνωση αυτής της παραδοχής είναι αναγκαίος όρος για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις του περιορισμού του, για να αντιταχθούμε στον θρίαμβό του, γεγονός που σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε την εσχατολογική πίστη για την τελείωση, την αρμονία, τον επίγειο ή ουράνιο παράδεισο, τον «αγγελισμό» που ονειρεύεται να εξαλείψει το κακό. Η ρίζα του κακού βρίσκεται βεβαίως στα χαρακτηριστικά του κοινωνικού περιβάλλοντος, είναι δηλαδή επίκτητη, πολιτισμικά διαμορφωμένη. Το υποκείμενο μπορεί να προβεί σε βαρβαρότητες αν κυριευθεί, καθυποταχθεί, από το κράτος, την πατρίδα, τον θεό, έναν ηγέτη, από την αγορά και το κέρδος, από μια μεσσιανική ιδεολογία. Η ριζικότητα όμως του κακού δεν οφείλεται κυρίως στην επίκτητη αλλά στην έμφυτη καταγωγή του. Αν το κακό έχει την ρίζα του μόνο στο κοινωνικό περιβάλλον κάποια στιγμή θα το αλλάζαμε προς το δικαιότερο και θα το εξαλείφαμε. Η ανάδυση του homo sapiens έφερε στο προσκήνιο ένα ον που δεν χαρακτηρίζεται από την ομοιογένεια, αλλά από την ετερότητα, την ατομική αυτονομία, την εξατομικευμένη συνείδηση, το ότι δηλαδή είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας. Η εξατομικευμένη όμως συνείδηση, αυτό το αγαθό του υποκειμένου που το διαχωρίζει από την ομοιογενή συνείδηση των άλλων πλασμάτων της φύσης, είναι ευλογία και κατάρα, διότι εμπεριέχει τον εγωισμό και τον αλτρουϊσμό. Το υποκείμενο δηλαδή, το πρώτο πρόσωπο, ζει για τον εγωιστικό εαυτό του και για τον άλλο, διότι η ανάγκη του εμείς βρίσκεται εντός του πρώτου προσώπου ως ανάγκη φιλίας, συνεργασίας και αναγνώρισης. Όταν το κοινωνικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από εγωιστική κουλτούρα, ανταγωνισμό και μεσσιανικές προσδοκίες τότε αυτό αποτελεί μια συνθήκη για να αναδυθεί το κακό και να μετατραπεί σε φασισμό ή ρατσισμό μεταθέτοντας την σύγκρουση του εγώ με τον άλλο, στο εγώ (εμείς) με τους άλλους ως ξένους, ως αλλοεθνείς, όπως έγινε με τις κάθε λογής γενοκτονίες. Όπως επισημαίνει ο Μορέν «η ιδιότητα του υποκειμένου ενέχει τον θάνατο του άλλου, όταν κυριαρχεί το εγώ και την αγάπη του άλλου όταν κυριαρχεί ο αλτρουϊσμός».
πηγή:efsyn

Share this:

  • Tweet
  • Email

Related

Category: Απόψεις, ΒιβλιογραφίαBy apokoinou23/04/2018Leave a comment
Share this post

Author: apokoinou

Post navigation

PreviousPrevious post:ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΑΓΟΡΑ 3 ΜΑΗNextNext post:Βόλος 2018: πολίτες εναντίον ομίλου Lafarge-Holcim

Related posts

Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
16/04/2019
Πώς το Black Mirror εφαρμόζεται στην Κίνα
10/01/2019
ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ «ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ»
08/01/2019
Η Γη δεν θα σωθεί με καλύτερου (οικολογικού) είδους ποτηράκια καφέ μιας χρήσης
31/12/2018
Γαλοπούλα η φιλόσοφος
23/12/2018
Γνώση: ύβρις ή αρετή;
18/12/2018

You must log in to post a comment.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Recent Posts
  • Αποανάπτυξη-Εργασία-Οικονομία-Θεσμικές Αλλαγές
  • Με αφορμή τις τοπικές εκλογές:Με ποιές ρεαλιστικές πολιτικές στις τοπικές κοινωνίες θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε την ευζωία των “πολλών”
  • Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ –ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ στη διαδικασία παραγωγής και διανομής της τροφής
  • Κάλεσμα στην “Αποκοινού” συνέλευση 17-19 Μαϊου
  • Για την Kοινότητα των κοινοτήτων
Recent Comments
  • Δημήτρης on Το ιδιωτικοποιημένο άτομο
  • Anonymous on Hello world!
  • wireless on ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
  • ALEXANDROS on Η πολιτική απάθεια ως σύμπτωμα
  • ThemeNectar on The Field
Archives
  • October 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013
  • March 2013
  • February 2013
  • January 2013
  • December 2012
  • November 2012
  • October 2012
  • September 2012
  • August 2012
  • July 2012
  • June 2012
  • May 2012
  • April 2012
  • March 2012
  • February 2012
  • January 2012
  • December 2011
  • November 2011
  • October 2011
  • September 2011
  • August 2011
  • July 2011
  • June 2011
  • May 2011
  • April 2011
  • March 2011
  • February 2011
Categories
  • Books
  • Food for thought
  • Topika_Kinimata
  • Uncategorised
  • Uncategorized
  • Video
  • Απόψεις
  • Αρχείο Άρθρων
  • Βιβλιογραφία
  • Βιντεοθήκη
  • Εκδηλώσεις
  • Συνέλευση
  • Συνεντεύξεις – Τύπος
  • Χωρίς κατηγορία
Meta
  • Log in
  • Entries feed
  • Comments feed
  • WordPress.org
Apokoinou team. Powered by Ecogaia

 

Loading Comments...
 

You must be logged in to post a comment.

    loading Cancel
    Post was not sent - check your email addresses!
    Email check failed, please try again
    Sorry, your blog cannot share posts by email.